W poniedziałek 22.10.2018 r. w Warszawie odbyła się uroczysta gala, podczas której wiceminister kultury, generalna konserwator zabytków Magdalena Gawin wręczyła decyzje o wpisie na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa UNESCO. Uhonorowane w ten sposób zostały m.in. trzy cenne dla naszego regionu zjawiska kulturowe: „Tradycje wytwarzania koronki koniakowskiej”, „Gajdy - umiejętność wytwarzania instrumentu i praktyka gry” oraz "Kolędowanie dziadów noworocznych na Żywiecczyźnie".

Krajowa Lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego jest jedną z form ochrony dziedzictwa, wynikającą z podpisanej przez Polskę Konwencji UNESCO z 2003 r. w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Ma ona charakter informacyjny i zawiera opis zamieszczonych na niej zjawisk, ich rys historyczny, informacje o miejscu występowania i znaczeniu dla kultywujących je społeczności. Obecnie na Liście znajdują się 32 zjawiska. Krajową listę prowadzi Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa.

Pierwszych wpisów dokonano w 2014 r.  do dziś znalazły się już na niej m.in. rusznikarstwo artystyczne i historyczne według tradycyjnej szkoły cieszyńskiej, szopkarstwo krakowskie i pochód Lajkonika, hafciarstwo kaszubskie szkoły żukowskiej, sokolnictwo, gwara warmińska jako nośnik tradycji ustnych, zabawkarstwo żywiecko-suskie i bartnictwo.

Co istotne, aby jakiś element mógł pojawić się na liście międzynarodowej UNESCO, najpierw musi być wpisany na listę krajową.

Przy rozpatrywaniu wniosków o wpis elementu dziedzictwa danej społeczności na Listę  krajową brane są pod uwagę następujące kryteria:

– zgodność z definicją niematerialnego dziedzictwa kulturowego Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego (art. 2 pkt 1 i 2 Konwencji)

– przekazywanie z pokolenia na pokolenie i stałe odtwarzanie przez wspólnoty i grupy, które uznają dany element dziedzictwa za część własnego dziedzictwa

– opracowanie planu ochrony służącego zabezpieczeniu elementu i podtrzymaniu jego żywotności

– zgłoszenie wniosku przy jak najszerszym możliwym udziale i zaangażowaniu zainteresowanej wspólnoty, grupy, a w niektórych przypadkach także jednostek, które tworzą, utrzymują i przekazują dany element dziedzictwa niematerialnego oraz za ich uprzednią świadomą zgodą.

Warunkiem wpisu jest spełnienie wszystkich wymienionych wyżej kryteriów.

Żeby podkreślić wyjątkowość docenionych w tym dniu na gali zjawisk kulturowych (np. koronki koniakowskiej) scenę zdobiła Największa Koronka Koniakowska Świata znajdująca się na Liście Rekordów Guinessa. Serweta ważąca 5 kg, mająca 5 metrów średnicy została wykonana przez 5 koniakowskich koronczarek w ciągu  5 miesięcy i doskonale obrazowała tradycje koronkarskie tego regionu.

Żródła:

www.istebna.eu,

http://www.koronkakoniakowska.pl

http://www.mkidn.gov.pl

http://niematerialne.nid.pl