Zgodnie z tradycją w Wielką Sobotę udajemy się do kościoła z koszyczkami w rękach, by poświęcić pokarmy na świąteczny stół. Ale ten rok jest wyjątkowy, nie udamy się więc do kościołów ze święconką, co nie znaczy, że nie będziemy jej przygotowywać. A i owszem, w dodatku tradycyjnie, a więc z ”obowiązkowymi” 7 elementami. Natomiast obrzędu błogosławieństwa pokarmów dokonamy w domach (tekst poniżej).

Zwyczaj „święcenia” pokarmów sięga VIII w., natomiast w Polsce praktykowany jest od XIVw. Dokonywano tego w różny sposób – w kościołach, przed kościołami, w dworach (a często przed), po domach czy w wyznaczonych miejscach na wsi.

Na przykład popularnym było wystawianie stołu przed ziemiański dwór, na który poza „pańskimi” koszyczkami i potrawami swoje przynosili ludzie z czworaków czy inni pracujący w dworze. Dobrodziej święcił wszystkie pokarmy razem, był to także czas na złożenie sobie świątecznych życzeń. W wielu regionach do dziś wystawia się stoły przed kościołami i tak dokonuje poświecenia lub jak w Rzędkowicach gm. Włodowice o określonej godzinie wszyscy mieszkańcy spotykają się pod krzyżem i tam kapłan błogosławi pokarmy.

W takim razie co powinno się znaleźć w tradycyjnej święconce?

Skład tradycyjnej święconki ewoluował w ciągu wieków , aby przez wkładanie wszystkiego zmierzać do podstawowych 6 , a następnie przez dodanie ciasta pozostać (już od pokoleń) na 7 głównych składnikach (oczywiście możemy dołożyć także inne , które są charakterystyczne dla naszego regionu czy rodziny, ale to podstawowa siódemka).

Trzeba też pamiętać , że do przystrojonego bielutkimi serwetkami i borowinami (lub bukszpanem - zielony to kolor Nadziei) koszyka (głównie z wikliny) wkładano pokarmy, które w pierwszy dzień świąt podawane były „bez dymu”, bo przygotowywano je wcześniej. W Wielkanoc nie rozpalano bowiem ognia w kuchniach, gdyż jest to największe święto dla chrześcijan.

Do koszyczka wkładamy:

1. - baranka ( z masła, ciasta , chleba albo z cukru – z zatkniętą chorągiewką , którego po powrocie z kościoła często stawiano na „ zielonej łączce” z rzeżuchy lub owsa).
2. - chleb,
3. - jaja gotowane na twardo (pisanki, kroszonki….)
4. - sól ,
5. - wędlinę
6. - chrzan
7. - ciasto (np. mazurek, babkę, sernik ).

W mojej Rodzinie dodaje się jeszcze ocet ( „pojono” nim Chrystusa na krzyżu).

BARANEK z chorągiewką - Znak Chrystusa Zmartwychwstałego. Na chorągiewce jest krzyż oraz napis „Alleluja”, wyrażający radość ze zwycięstwa życia nad śmiercią oraz pokonania grzechu. W Starym Testamencie - Izraelici naznaczyli odrzwia swych domów krwią baranka, co ich uchroniło od Anioła Śmierci, w Nowym Testamencie - Chrystus zostaje nazwany Barankiem Bożym, który w Wielki Piątek dokonuje odkupienia ludzi za cenę własnej krwi. To także symbol Dobrego Pasterza, który wiedzie swoje owce do zbawienia.

CHLEB - symbolizuje Ciało Chrystusa nawiązując do przemienienia pańskiego w Wielki Czwartek, jest to także podstawowy, niezbędny do życia pokarm „..chleba naszego powszedniego daj nam…”. Chleb jest symbolem pomyślności, dostatku, obfitości i sytości

JAJKO – znak Zmartwychwstania, znak początku życia i odrodzenia. Podobnie jak baranek wielkanocny, oznacza triumf życia nad śmiercią.

 SÓL -symbolizuje życie, prawdę i oczyszczenie; nadaje potrawom smak, a dzięki właściwościom konserwującym chroni je przed zepsuciem. Chrystus mówił aby jego uczniowie byli „solą ziemi”.

WĘDLINA - jest symbolem baranka, którego Izraelici zabijali i spożywali rodzinnie w święto Paschy oraz stanowi zapowiedź uczty po zmartwychwstaniu

CHRZAN - ostry smak i zdolność wyciskania łez sprawiły, że jest symbolem goryczy Męki Pańskiej, zwieńczonej słodyczą Zmartwychwstania, symbolika łez ma również związek z żalem za grzechy

 CIASTO - słodycz jest nagrodą za wytrwanie w umartwieniach w czasie Wielkiego Postu (modlitwa, post, jałmużna) i zwiastunem Królestwa Niebieskiego: „skosztujcie, jak dobry jest Pan” (Ps 34, 9). Symbolizuje także ludzkie umiejętności ofiarowane Bogu..

No i na koniec dla osób zainteresowanych – zgodnie z zaleceniem Prezydium Konferencji Episkopatu Polski „ …proponuje się obrzęd błogosławieństwa posiłku w domu przed śniadaniem wielkanocnym, zgodnie z Księgą „Obrzędy błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich”, t. 2, Katowice 2001, numery 1347-1350”

BŁOGOSŁAWIEŃSTWO STOŁU PRZED UROCZYSTYM POSIŁKIEM W NIEDZIELĘ ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

(„Obrzędy błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich”, t. 2, Katowice

2001, nry 1347-1350)

Ojciec rodziny lub przewodniczący zapala świecę umieszczoną na stole i mówi:

Chrystus zmartwychwstał. Alleluja.

Wszyscy odpowiadają:

Prawdziwie zmartwychwstał. Alleluja.

Następnie ktoś z uczestników odczytuje tekst Pisma Świętego.

1 Tes 5, 16-18: Zawsze się radujcie.

Bracia i siostry, posłuchajcie słów świętego Pawła Apostoła do Tesaloniczan.

Zawsze się radujcie, nieustannie się módlcie. W Każdym położeniu dziękujcie, taka jest

bowiem wola Boża w Jezusie Chrystusie względem was.

Albo:

Mt 6, 31 ab.32b-33: Nie troszczcie się zbytnio i nie mówcie: co będziemy jeść?

Bracia i siostry, posłuchajmy słów Ewangelii według świętego Mateusza.

Jezus powiedział do swoich uczniów: „Nie troszczcie się zbytnio i nie mówicie: co

będziemy jeść? co będziemy pić? Przecież Ojciec wasz niebieski wie, że tego wszystkiego

potrzebujecie. Starajcie się naprzód o królestwo Boga i o Jego sprawiedliwość, a to

wszystko będzie wam dodane”.

Po odczytaniu tekstu przewodniczący mówi:

Módlmy się.

Z radością wysławiamy Ciebie, Panie Jezu Chryste, który po swoim zmartwychwstaniu

ukazałeś się uczniom przy łamaniu chleba. Bądź z nami, kiedy z wdzięcznością spożywać

będziemy te dary, i jak dzisiaj w braciach przyjmujemy Ciebie w gościnę, przyjmij nas

jako biesiadników w Twoim królestwie. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków.

Wszyscy: Amen.

Po posiłku ojciec rodziny lub przewodniczący mówi:

Uczniowie poznali Pana. Alleluja

Wszyscy: Przy łamaniu chleba. Alleluja.

Módlmy się:

Boże, źródło życia, napełnij nasze serca paschalną radością i podobnie jak dałeś nam

pokarm pochodzący z ziemi, spraw, aby zawsze trwało w nas nowe życie, które wysłużył

nam Chrystus przez swoją śmierć i zmartwychwstanie i w swoim miłosierdziu nam go

udzielił. Który żyje i króluje na wieki wieków.

Wszyscy: Amen.