26 października 2015 r. prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o zmianie ustawy - Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych innych ustaw.

Co to oznacza dla stowarzyszeń?

Po pierwsze nowelizacja zmniejsza do 7 wymaganą liczbę osób do założeniach stowarzyszenia rejestrowanego w KRS. W aktualnym stanie prawnym do zarejestrowania stowarzyszenia potrzeba jest inicjatywa aż 15 obywateli. W środowiskach lokalnych tak duża liczba założycieli jest często barierą uniemożliwiającą oddolne inicjatywy. Warto nadmienić, że w innych krajach europejskich wymagania co do liczby członków założycieli nie są aż tak wygórowane. We Francji do założenia stowarzyszenia wystarczą dwie osoby, podobnie w Holandii, a w Niemczech 7 osób.

Ponadto z ustawy usuwa się również zapis dający sądom trzy miesiące na rozpoznanie wniosku o rejestrację stowarzyszenia (obecny ustęp 1 w art. 13 ustawy Prawo o stowarzyszeniach). Stowarzyszeń dotyczyć więc będą ogólne terminy zapisane w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym, które na załatwianie spraw dają 7 dni.

Zmianie ulega również obowiązek nadzoru starosty nad powstawaniem i rejestrowaniem stowarzyszeń. Do tej pory wyglądało to tak, że sądy rejestrowe wysyłały statuty nowopowstających organizacji do powiatów. Uwagi, które wracały do sądów były jedną z częstszych przyczyn komplikowania się procesu rejestracji. Sama wymiana dokumentów (przesyłanie z sądu do urzędu i z powrotem) wydłużała rejestrację. Po nowelizacji to wyłącznie sąd będzie oceniał poprawność statutu rejestrującego się stowarzyszenia. Wobec czego starosta nie będzie miał już wpływu na to, czy nowe stowarzyszenie zostanie zarejestrowane i w jakim kształcie ( z jakim statutem). To sąd po rejestracji stowarzyszenia będzie miał obowiązek przesłać statut organizacji do organu nadzoru.

Nowelizacja wprowadza również zasadę, że żądanie dostarczenia odpisów uchwał walnego zebrania i niezbędnych wyjaśnień muszą być uzasadnione. Sam nadzór może być sprawowany "wyłącznie w zakresie zgodności ich [stowarzyszeń] działania z przepisami prawa i postanowieniami statutu".
Kolejna zmiana dotyczy stowarzyszeń zwykłych. Stowarzyszenia zwykłe są uproszczoną formą stowarzyszeń, do ich założenia wystarczą 3 osoby. Stowarzyszenia te do tej pory mogły pozyskiwać majątek jedynie ze składek członkowskich, co stanowiło dla nich poważną ograniczenie w działalności.

Nowelizacja ustawy nadaje im tzw. „ułomną osobowość prawną". Stowarzyszenia zwykłe będą mogły "we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane ". Będą miały również prawo do korzystania z dotacji (czyli np. do udziału w konkursach ogłaszanych przez samorząd gminy). Finansowanie działalności będzie też możliwe ze środków z darowizn, spadków, zapisów, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publicznej. Stowarzyszenie zwykłe będzie mogło zarejestrować status organizacji pożytku publicznego i zbierać 1 proc. Stowarzyszenia zwykłe znacznie bardziej zaczną przypominać rejestrowe – zbliżą się do nich jeśli chodzi o możliwości formalne. Jednak nie na wszystko będą mogły sobie pozwolić stowarzyszenia zwykłe. Nie będą one mogły prowadzić działalności gospodarczej oraz odpłatnej działalności pożytku. Nie będą też tworzyć jednostek terenowych. Prawo o stowarzyszeniach po nowelizacji opisze również procedurę przekształcania się stowarzyszeń zwykłych w stowarzyszenia rejestrowe. Powstanie rejestr stowarzyszeń zwykłych, prowadzony przez starostwa.

Pojawiły się także istotne zmiany w kwestii zarządzania stowarzyszeniem. Nowelizacja wskazuje wyraźnie, że możliwe jest wynagradzanie członków zarządu "za czynności związane z pełnioną funkcją". Nie chodzi tu o wynagradzanie samego faktu "bycia członkiem zarządu", ale o opłacanie konkretnej, często wymagającej dużych kompetencji i zaangażowania pracy, świadczonej na rzecz stowarzyszenia.

Większość zapisów ustawy o zmianie ustawy - Prawo o stowarzyszeniach wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Będzie to drugi kwartał 2016 r. – przełom kwietnia i maja. Część regulacji wchodzi w życie 1 stycznia 2017 r., a dwa drobne przepisy (o zwolnieniu z opłat ogłoszeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym) 14 dni od ogłoszenia (czyli w listopadzie 2015 r.). Ponadto, artykuł 8 daje stowarzyszeniom 24 miesiące od dnia wejścia w życie nowelizacji na niezbędne dostosowanie statutów, a artykuł 10 – również 24 miesiące stowarzyszeniom zwykłym na uzyskanie wpisu do nowej ewidencji.

Źródło: www.poradnik.ngo.pl