Od pewnego czasu coraz częściej słyszymy o wioskach tematycznych, szczególnie w aspekcie przykładu ożywienia gospodarczego terenów wiejskich, aktywizacji i integracji środowiska lokalnego oraz tworzenia nowych miejsc pracy i rozwoju podmiotów ekonomii społecznej, zlokalizowanych często w miejscu, o którym wielu        ( w tym sami mieszkańcy ) mówili „koniec świata”, „ tu wiatr zawraca” itp.

Według uznanej terminologii wioska tematyczna  -  inaczej wieś z motywem przewodnim – to nowatorski, a nawet innowacyjny sposób rozwoju miejscowości i jej gospodarki oparty na przygotowanej przez społeczność lokalną ofercie( głównie turystycznej i edukacyjnej), a wykorzystującej posiadane zasoby przyrodnicze, kulturowe i historyczne , która pozwala przyciągnąć na tereny wiejskie turystów oraz zintegrować mieszkańców, a także zapewnić im alternatywne źródła dochodów ( w dalszym rozwoju wioski tematycznej możliwa jest także dywersyfikacja przychodów wiejskich organizacji pozarządowych).  To przykład  turystyki opartej   i kreowanej przez społeczność lokalną.

W ramach idei wioski tematycznej, organizacje pozarządowe łączą  działających dotychczas indywidualnie mieszkańców, przedsiębiorców, instytucje publiczne i gospodarstwa agroturystyczne czy edukacyjne tworząc wspólnie MARKĘ MIEJCOWOŚI i JEJ UNIKALNYCH PRODUKTÓW.  Organizacja działa w celach społecznych i nie jest nastawiona na zysk ale dla osiągania celów społecznych prowadzi działalność gospodarczą i/lub odpłatną statutową pożytku publicznego.

Pomysł na zakładanie wiosek tematycznych zrodził się w Europie Zachodniej w latach 90-ych XX wieku, a pierwsze z nich powstały w Dolnej Austrii i związane były z programem odnowy wsi i poprawą ich sytuacji gospodarczej. Przykładem może być znany już chyba na całym świecie  Armschlag.

MOHNDORF  -  WIOSKA MAKU, WIEŚ MAKOWA

Armschlag -   mała, typowo rolnicza wioska położona wśród lasów, w której jest 35  gospodarstw  i około 100 mieszkańców, a którą odwiedza rocznie prawie 40 000 turystów !!!.

W latach 80 ych XX w.  można było obserwować tu zastój i powolne” umieranie” miejscowości, dochody mieszkańców spadały, a wieś się starzała i wyludniała bo młodzież szukała pracy w mieście. Jednakże mieszkańcy zauważyli, że  znajdujące się jeszcze we wsi pola makowe , szczególnie podczas kwitnienia, budzą  ogromne zainteresowanie i zachwyt wśród przejeżdżających turystów. „ Stwórzymy makową wieś” powiedział Johann Neuwiesinger, jeden z plantatorów maku w Armschlag.          Do idei wsi tematycznej udało mu się przekonać pozostałych mieszkańców i w 1985 roku założyli stowarzyszenie oraz zaczęli wspólnie działać w kierunku wykorzystania zainteresowania makowymi polami przejeżdżających tam osób. Obecnie  wieś wita turystów „makowymi szyldami” i wielkimi drewnianymi makówkami. Utworzono ścieżkę spacerową oznakowaną tablicami z informacjami o maku ( którego historia sięga epoki kamienia łupanego), założono Ogród Maków  ,a w każdym domu przyjmującym gości na nocleg znajdują się ozdoby z makówek, malowidła, obrusy, zasłonki i pościel zdobna w maki. Po wiosce oprowadzają pełniący rolę przewodników mieszkańcy. Oczywiście obowiązkowo trzeba spróbować makowych knedli i pierogów, strucli makowej i makaronu z makiem, a to tylko  niektóre z serwowanych tu specjałów. Na miejscu można także kupić słynne makowe produkty m.in. olej (z niebieskiego, szarego i białego maku), czekoladę, likiery i kosmetyki. Najwięcej gości przyjeżdża tu w czerwcu i lipcu podczas kwitnienia maku oraz na makowy odpust przypadający we wrześniu, podczas którego sprzedaje się niekiedy połowę rocznej produkcji maku. 

MAHNDORF to przykład współpracy wszystkich mieszkańców wsi w celu realizacji wspólnych uzgodnień , których  efektem  są wymierne korzyści dla  każdego mieszkańca i rozwój miejscowości.

Pierwsze polskie wioski tematyczne powstały w województwie zachodniopomorskim, a sztandarową jest

WIOSKA HOBBITÓW w Sierakowie Sławieńskim

Jest koniec lat 90-ych XX w. upada lokalny PGR i wielu ludzi traci pracę. Z powodu odizolowania (wieś leży w lesie, z dala od innych wsi i tzw. cywilizacji ) trudno znaleźć nową pracę, gleba jest uboga. Część żyje bardzo skromnie ze zbioru owoców leśnych lecz wielu mieszkańców po prostu wyjeżdża. Istnieje obawa  że wioska zniknie. Dzięki zaangażowaniu wielu ludzi  , w 2000 roku w ramach opracowywania strategii rozwoju gminy , powstaje pomysł założenia wioski tematycznej. Miał on spowodować uatrakcyjnienie lokalnej oferty turystycznej oraz wspomóc aktywność osób bezrobotnych. Tematyką, a także inspiracją powstania wioski są powieści J.R.R. Tolkiena – Trylogia „Władca Pierścieni” oraz „Hobbit”. Jak mówią sami mieszkańcy  sierakowski Hobbiton to dwa wzajemnie uzupełniające się elementy – ludzie  ( mieszkańcy Sierakowa zmieniający się czasowo w hobbitów, elfy czy krasnoludy ) oraz infrastruktura-   zabudowania Wioski Hobbitów oraz Martwe Bagna, Kuźnia Krasnoludów, Las Elfów oraz wiele innych obiektów, gdzie można wczuć się w atmosferę tolkienowskich powieści.

Obecnie Wioska Hobbitów jest atrakcją, którą co roku odwiedzają tysiące turystów z całej Polski, a także z zagranicy.

To tylko dwa przykłady , ale jakże motywujące. Jak widać wioska tematyczna może powstać w każdym miejscu  - wystarczy chcieć, a korzyści są wymierne dla każdego więc warto!