Ostra plamistość oczkowa - Źródło: (M. Korbas)

Duży udział zbóż w strukturze zasiewów stwarza dobre warunki do namnażania się w glebie grzybów wywołujących szereg groźnych chorób. Do najgroźniejszych zalicza się choroby podstawy źdźbła zwane chorobami podsuszkowymi. Spośród chorób podsuszkowych największe znaczenie gospodarcze mają: Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła, łamliwość źdźbła zbóż oraz zgorzel podstawy źdźbła. Choroby te mogą w znacznym stopniu wpłynąć na obniżenie plonu i jego jakości. Mniejsze znaczenie ma ostra plamistość oczkowana.

Łamliwość źdźbła występuje najczęściej w pszenicy ozimej. Pierwsze objawy mogą się pojawić wczesną wiosną, a niekiedy nawet jesienią, w przypadku przedłużenia się wegetacji. Początkowo objawy choroby są widoczne w postaci małych podłużnych brązowych plam na pochwach liściowych. W późniejszym okresie objawy choroby są widoczne na źdźbłach, poniżej pierwszego kolanka w postaci podłużnych medalionowatych plam z czarnymi wypukłościami pośrodku. W niechronionej plantacji grzybnia silnie przerasta źdźbła, powodując ich osłabienie. Dochodzi do uszkodzenia naczyń przewodzących, co skutkuje ograniczeniem transportu substancji pokarmowych i wody. Powoduje to przedwczesne zasychanie roślin a w porażonych kłosach słabe wykształcanie ziarna.

Źródło: (fot. M. Korbas)

Fuzaryjna zgorzel źdźbła i korzeni jest wywoływana przez grzyby z rodzaju Fuzarium. Porażeniu przez grzyby ulegają głównie korzenie i podstawa źdźbła. Niebezpieczne jest również wystąpienie choroby na kłosach, ponieważ grzybnia wytwarza szkodliwe dla ludzi i zwierząt mykotoksyny. Źródłem infekcji może być grzybnia żyjąca saprofitycznie na resztkach roślin oraz porażony materiał siewny. Objawy fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni możemy zaobserwować na pochwach liściowych oraz korzeniach początkowo jako brunatne lub brązowe smugi, kreski czy plamy nieregularnego kształtu, które z czasem się powiększają. Największe nasilenie choroby przypada w okresie kwitnienia. Czasem ciemnobrązowe zmiany obejmują całą powierzchnie źdźbła i korzeni. Zaburzony zostaje transport składników pokarmowych i wody a końcowym etapem choroby może być bielenie kłosów i zamieranie chorych roślin.

Źródło: (M. Korbas)

Zgorzel podstawy źdźbła jest to osobna choroba wywoływana przez Gaeumannomyces graminis. W odróżnieniu od zgorzeli wywoływanych przez grzyby z rodzaju fuzarium objawy choroby występują głównie jako smolisto-czarne przebarwienia na korzeniach, rzadziej na podstawie źdźbła, nie występują objawy na pochwach liściowych. W późniejszym etapie choroby możemy zaobserwować charakterystyczne objawy, takie jak w przypadku fuzaryjnej zgorzeli źdźbła i korzeni, czyli przedwczesne dojrzewanie roślin i bielenie kłosów. Zgorzel podstawy źdźbła jest to choroba, która gdy pojawi się w trakcie wegetacji jest już niemożliwa do zwalczenia. Jedynym skutecznym i racjonalnym sposobem ochrony zbóż ozimych przed G.graminis jest zaprawianie ziarna.

Źródło: (J. Smagacz)

Ostra plamistość oczkowa (rizoktonioza zbóż) w przypadku młodych roślin objawy w postaci brązowych plam u podstawy źdźbła trudno jest odróżnić od objawów łamliwości podstawy źdźbła i fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni. Na starszych roślinach plamy przybierają kształt podłużnych oczek o ostrych zakończeniach o wyraźnie zarysowanych brzegach. Choroba ta wywołuje straty o dużo mniejszym znaczeniu ekonomicznym.

Czynnikami sprzyjającymi porażeniu grzybami wywołującymi choroby podsuszkowe jest uprawa zbóż po sobie, uprawa odmian mniej podatnych na porażenia, późny i gęsty siew oraz przedłużona wegetacja jesienią i oraz błędy w agrotechnice; pozostawianie resztek pożniwnych, niezwalczanie chwastów i niezaprawianie materiału siewnego.

Ochrona chemiczna

Ochronę chemiczną najlepiej jest przeprowadzić we wczesnych fazach rozwojowych pszenicy. Wykonany zwykle od połowy kwietnia zabieg T1 w fazie strzelania w źdźbło (BBCH 30-32) to podstawa utrzymania zdrowej plantacji. Pozostałe zabiegi T2 i T3 uwarunkowane są przebiegiem pogody i stanem plantacji.

Tabela 1 Środki jednoskładnikowe do zwalczania chorób podstawy źdźbła w terminie T1 (BBCH 30-32)

*okres na sprzedaż do 1 październik 2022, na zużycie zapasów do 1 październik 2023.

Tabela 2 Środki dwuskładnikowe do zwalczania chorób podstawy źdźbła w terminie T1 (BBCH 30-32)

Tabela 3 Środki trójskładnikowe do zwalczania chorób podstawy źdźbła w terminie T1 (BBCH 30-32)

Środki należy stosować ściśle według instrukcji zawartych w etykiecie!

Aktualne Szczegółowe informacje na temat zaleceń stosowania herbicydów i etykiety są dostępne na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi – http://www.minrol.gov.pl/pol/Informacje-branzowe/Wyszukiwarka-srodkow-ochrony-roslin

Źródło:

• https://www.gov.pl/web/rolnictwo/wyszukiwarka-srodkow-ochrony-roslin---zastosowanie
• Nowoczesna uprawa, marzec 2014: Wczesny problem w zbożach- prof. Mariola Głazek 
• Program ochrony roślin rolniczych 2022