Ocieplenie klimatu, wycofanie zapraw neonikotynoidowych oraz ograniczenia dotyczące stosowania środków ochrony roślin, przyczyniają się do zwiększenia presji szkodników i chorób w uprawie rzepaku ozimego.

Okres letni wiąże się z występowaniem bardzo wysokich fal temperatur, a to dobre warunki do rozwoju kolejnych pokoleń mszyc, głównie tych, które są wektorami wirusów.

Wirus żółtaczki rzepy jest najgroźniejszym i najczęściej występującym wirusem w uprawie rzepaku ozimego. Najgroźniejszym, bo może spowodować spadek plonu nawet o 50 %.

Wirus żółtaczki rzepy jest przenoszony przez mszyce brzoskwiniowo - ziemniaczane. Gatunek ten jest polifagiem żerującym między innymi na roślinach psiankowatych, bobowatych czy kapustnych, rozwijającym się w uprawach polowych, a także w szklarniach oraz na chwastach.

Objawy wirusa żółtaczki rzepy

• - niedobory składników pokarmowych,
• - czerwone i fioletowe przebarwienia liści,
• - zredukowane blaszki liściowe,
• - mniejszą liczbę rozgałęzień bocznych,
• - efektem zakażenia jest obniżona ilość nasion w łuszczynach.

zdj.1 Objawy wirusa żółtaczki rzepy w rzepaku

  zdj.2 Wirus żółtaczki rzepy w rzepaku

Gatunki mszyc - wektory wirusa żółtaczki rzepy

Mszyca brzoskwiniowa jak i w nieco w mniejszym stopniu mszyca kapuściana jest wektorem występowania żółtaczki rzepy w rzepaku. Największe zagrożenie tym wirusem miało miejsce w 2016 roku.

Mszyca brzoskwiniowa występuje w formie bezskrzydłej i uskrzydlonej. Bezskrzydłe osobniki są barwy od żółtej do bladozielonej, z czerwonawymi oczami i stawami odnóży – młodsze stadia są nieco jaśniejsze (zielonożółte). Formy uskrzydlone - rozpiętość skrzydeł osiąga do 8 mm, zwykle są barwy zielonej z ciemną głową i tułowiem, a na odwłoku ciemnobrunatną plamą i ciemnymi przepaskami. Próg szkodliwości ekonomicznej dla mszyc to mniej niż 20% zaatakowanych roślin.

MSZYCA BRZOSKWINIOWA - WEKTOREM WIRUSA LIŚCIOZWOJU ZIEMNIAKA

Mszyca brzoskwiniowa - jest polifagiem zasiedlającym wiele gatunków roślin należących do wielu rodzin. To jedyny wektor liściozwoju ziemniaka. Bardzo efektywnie przenosi wirusa Y ziemniaka i nieco słabiej wirusy M i S. Masowo występuje jesienią, latem też bywa obecna.   

zdj.3 Mszyca brzoskwiniowo-ziemniaczana

Miejsce jej działania

Umiejscawia się przede wszystkim na spodniej stronie liści, wysysa sok, wydziela spadź, która zatyka aparaty szparkowe. Jest dobrym podłożem do rozwoju grzybów.

Charakterystyka - CECHY

• bardzo duża płodność, która jest powodem żerowania od kilkunastu do kilkudziesięciu osobników na jednym liściu.

Mszyca kapuściana

Rzadko się zdarza, aby tego typu mszyca przynosiła straty gospodarcze, ale też należy ją lustrować. W nieco mniejszym stopniu jest wektorem wirusa żółtaczki rzepy w rzepaku. Występują formy bezskrzydłe i uskrzydlone, a larwy podobne są do osobnika dorosłego.

zdj.4 Mszyca kapuściana

Miejsce występowania

Głównie  to rzepak jary i gorczyca rzadziej rzepak ozimy. To gatunek jednodomny (posiadający jednego żywiciela) pojawiający się w czerwcu, a populacja osiąga szczyt liczebności na przełomie lipca i sierpnia. Potem liczba osobników spada, a w sierpniu zaczyna wzrastać. Miejscem żerowania są wierzchołki pędów głównych a z czasem pędów bocznych. Opanowane miejsca powodują zahamowanie rozwoju rośliny.

Fioletowe przebarwienia na liściach rzepaku

Mogą wskazywać na fizjologiczne choroby powodowane niedoborami pokarmowymi i upośledzeniem ich pobierania w okresie chłodu albo obecnością kiły kapusty. Pewność absolutną, że wirus żółtaczki rzepy wystąpił na plantacji jest przeprowadzenie testu ELISA. W zależności od gatunku, mszyce mogą występować w liściach sercowych a najczęściej spodnich części blaszek liściowych.

Szkodliwość bezpośrednia żerowania mszyc to pomarszczone i zdeformowane liście. Owady te wysysają soki z liści. Ich żerowanie zakłóca naturalne procesy życiowe, tj.: fotosynteza i oddychania. Liście roślin pokrywają się spadzią, ograniczając fotosyntezę. Male pluskwiaki osłabiają rośliny przyczyniając się do infekcji chorobotwórczych.

Zwalczanie ich jest bardzo trudne ponieważ zastosowanie środków o działaniu kontaktowym nie przynosi żadnych efektów, środki o działaniu systemicznym przynoszą dopiero pożądany efekt.

Profilaktyka – to fundament

Jedynym skutecznym narzędziem w walce z wirusem żółtaczki rzepy w uprawie rzepaku ozimego jest profilaktyka, która polega na zwalczaniu mszyc i wyborze odmian posiadających tolerancję na tę chorobę.

Preparatami zarejestrowanymi do ograniczania mszyc jesienią, które można stosować do zwalczania mszycy w przypadku rzepaku ozimego to środki ochrony roślin na bazie perytroidów. Są nimi

• Decis Mega 50 EW w dawce 0,15 l/ha
• Inazuma 130 WG 0,25-0,30 l/ha

preparat będący mieszaniną chloropiryfosu (fosforoprganiczne) i beta-cyflutryny (pyretroidy)

• Pyrinex Supreme 262 ZW w dawce 1,0 l/ha

Producenci rzepaku ozimego powinni mieć świadomość zagrożeń wynikających z infekcji upraw wirusem żółtaczki rzepy oraz możliwości redukcji ryzyka wystąpienia strat w plonie. Powinni zastanowić się nad wyborem odmian w najwyższym stopniu tolerancyjnych na tę chorobę, ale także wysoko i wiernie plonujących.

Źródło: www.nawozy.eu/wiedza/porady-ekspertow/rosliny-oleiste

             www. tygodnik-rolniczy.pl/articles/uprawa

             www.polifoska.pl/porady/wirus żółtaczki

Zdjęcia: www.bing.com/images