Okiem zootechnika

O poziomie rozrodu w stadzie decydują 3 czynniki: procent cielności, ilość zużytych porcji nasienia na zacielenie oraz „pustostan” określający ilość „dni straconych”, czyli takich kiedy hodowca czy obsługa, nie zorientuje się że krowa nie jest w ciąży, a powinna być, czyli już minął jej czas oczekiwania.

Procent cielności w stadzie zależy od dwóch głównych czynników: od wykrywalności rui oraz skuteczności inseminacji. Jednak wysoka skuteczność inseminacji nie stanowi jeszcze o sukcesie, jeżeli wykryjemy stosunkowo mały procent rui. W efekcie uzyskamy bowiem i tak niski procent cielności, dlatego zdaniem zootechników praktyków, w zarządzaniu rozrodem należy skupić się na trzech jego elementach: prawidłowym wykrywaniu rui, zmniejszeniu ilości „dni straconych” i zmniejszeniu ilości słomek zużytych na skuteczne zacielenie.

Gdzie popełniamy błąd ? odpowiedź jest prosta – decyduje czynnik ludzki. Pamiętajmy, że zła obserwacja rui to nie wina krowy, tylko hodowcy. Każdy praktyk wie, że : gdy rui nie widać, nie oznacza, że jej nie ma. O tym, ile rui wykryjemy w stadzie, decyduje przede wszystkim częstotliwość obserwacji stada.

Stosujmy prostą ale sprawdzoną czterostopniową metodę

oborowej obserwacji stada.

1. Jeżeli obserwację przeprowadzimy tylko raz dziennie, to mamy szansę na wykrycie 60% rui,
2. Jeżeli obserwację przeprowadzimy dwa razy dziennie, to mamy szansę na wykrycie 80% rui,
3. Jeżeli obserwację przeprowadzimy trzy razy dziennie, to mamy szansę na wykrycie 90% rui,
4. Jeżeli obserwację przeprowadzimy cztery razy dziennie, to mamy szansę na wykrycie 100% rui,

Jak wygląda rozkład godzinowy objawów rujowych u krowy w cyklu dobowym?

-od godziny 6⁰⁰-12⁰⁰ możemy zaobserwować około 12% objawów rujowych

-od godziny 12⁰⁰-18⁰⁰ możemy zaobserwować około 10% objawów rujowych

-od godziny 18⁰⁰-24⁰⁰ możemy zaobserwować około 25% objawów rujowych

-od godziny 24⁰⁰-6⁰⁰ możemy zaobserwować około 43% objawów rujowych

Kiedy i jak prowadzić obserwacje krów?

-Krowy powinny być obserwowane w okresie spokoju w oborze, wcześnie rano, w południe lub późnym wieczorem. Nigdy podczas doju i karmienia. Czas obserwacji nie powinien być krótszy niż 15 minut, a najlepiej, gdy poświęcimy temu zajęciu około 20-30 minut. W oborach, które nie są wyposażone w elektroniczne systemy wykrywania ruji, trzeba zdać się na „wprawne oko” czyli starą sprawdzoną metodę zootechniczną -oceny punktowej zachowania krowy.

JAK OCENIAMY ZACHOWANIE SIĘ KROWY ?

-Obserwujemy ciągliwy śluz wydobywający się z dróg rodnych                             3 punkty

-Krowa jest niespokojna obserwujemy walki stadne przepychanie                         5 punktów

-Obskakiwana krowa nie stoi spokojnie                                                             10 punktów

-Obserwujemy obwąchiwanie bądź lizanie sromu innej krowie                             10 punktów

-Obserwujemy kładzenie pyska na zadzie innej krowy                                        15 punktów

-Obserwujemy obskakiwanie innych krów                                                          35 punktów

-Obserwujemy że krowa daje się obskakiwać innym krowom i nie ucieka           100 punktów

Jeżeli krowa dwukrotnie otrzyma 50-100 punktów, to najprawdopodobniej jest w rui.

Jeżeli krowa otrzyma powyżej 100 punktów oznacza to pewną ruję.

Co mówi nam ilość zużytych porcji nasienia na jedną krowę? Może sugerować że winowajcą jest inseminator, który nieprawidłowo rozmraża porcje nasienia.

Obecnie wielu hodowców bydła i producentów mleka - szczególnie młodych samodzielnie inseminuje swoje krowy.

Warto zatem przypomnieć kilka podstawowych zasad.

-Prawidłowe rozmrożenie nasienia powinno odbywać się w higienicznych warunkach, w temperaturze 37°C, w czasie 40 sekund.

-Rozmrażanie nasienia w zbyt gorącej wodzie (powyżej 40°C) natychmiast zabija plemniki.

-Niedopuszczalne jest rozmrażanie nasienia w : zimnej wodzie, trzymanie słomek w brudnej kieszeni bluzy, w ręce, pod paschą bądź trzymanie słomek nasienia w ustach.

Z własnego doświadczenia zootechnicznego, wiem że wykonujący inseminację brygadziści oborowi zawsze mieli na swoim koncie bardzo niską skuteczność, nie wspomnę o kosztownym marnotrawstwie nasienia np. cena porcji nasienia seksowanego waha się od 160 zł i więcej w zależności od użytego materiału genetycznego.

-Pamiętajmy o odpowiednim przygotowaniu pistoletu do inseminacji zachowując czystość i stosując dezynfekcję urządzenia i dbając o jego odpowiednią temperaturę zbliżoną do panującej w drogach rodnych. Szczególnie zimą nie bierzemy pod uwagę faktu, że pistolet do inseminacji jest metalowy. Biorąc pod uwagę jego ciepłochronność, materiał z którego jest wykonamy czyli metal, który szybko się wychładza. Umieszczenie nawet dobrze rozmrożonego nasienia w zimnym pistolecie, znacznie obniża żywotność plemników, a u krowy powoduje stres, dyskomfort, skurcz pochwy i szyjki macicy, obniżając procent zapłodnienia komórki jajowej, przez plemniki.

-Niewskazane jest także rozmrażanie wszystkich słomek przeznaczonych do użycia. Obserwacje terenowe w oborach wykazały, że w sytuacji, gdzie rozmrożono więcej niż jedną słomkę na raz, drugi i kolejne zabiegi cechowały się gorszym wskaźnikiem zapłodnienia, dając skuteczność o 2/3 słabszą, porównując pierwszy z trzecim zabiegiem Pamiętajmy o tym, że aby doszło do zapłodnienia, do układu rozrodczego krowy musi trafić odpowiednia ilość plemników, z których tylko jeden zapładnia komórkę jajową.

Jeżeli w wyniku badania palpacyjnego „per rektum” bądź przy zastosowaniu aparatu USG stwierdzimy, że krowa ma ciałko żółte, a więc miała już pierwszą ruję. Oznacza to, że jest ona prawidłowo żywiona i nie wystąpił u niej deficyt energii po porodzie. Przy prawidłowo przebiegającym rozrodzie krowa powinna pokazać ruję do 60 dnia po porodzie. Jeżeli powyżej 120 dnia u krowy nie widać rui, to z całą pewnością będziemy mieć problemy z jej zacieleniem.