Lilak pospolity (Syringa vulgaris) potocznie nazywany bzem jest jednym z ulubionych krzewów kwitnących w maju w naszych ogrodach. Od kilku lat przechodzi w naszym kraju swój renesans a jeszcze niedawno gatunek ten był uznawany jako roślina retro wraz z daliami i floksami.

Samo słowo ,,retro" można zamienić synonimami ,,staromodny" lub ,,stary", ale także "ponadczasowy" lub "klasyczny". Dwa ostatnie słowa tak bardzo pasują do tego oszałamiającego w słodki zapach krzewu. ,,Stary” – bez urazy – też dobrze pasuje, bowiem lilak nieźle i przez długie lata „trzyma się” na glebach bardziej suchych i ubogich.

Jeśliby w teleturnieju padłoby pytanie o majowy kwiat, pewnie wielu uczestników wybrałoby lilaka!

Z kwiatów lilaka niestety nie da się otrzymać substancji zapachowych wydzielając je metodą ekstrakcji lub destylacji. Cieszmy się wdychając naturalne olejki wydzielane w czasie kwitnienia, bowiem olejki bzowe używane w przemyśle to tylko ich syntetyczne zamienniki.

Lilak pospolity zakwita w maju. Po przekwitnieniu warto krzew przyciąć (czerwiec). Zabieg ten jest potrzebny aby krzew co roku obficie kwitł. Nie należy ciąć krzewu przed kwitnieniem, aby w danym roku nie stracił kwiatów. Posadzoną niedawno młodą roślinę, nie musimy przycinać. Potrzebuje kilku lat aby obficie zakwitnąć. Jedynie już kwitnący okaz zaczynamy co roku przycinać.

Głównym zabiegiem w czasie cięcia jest usuwanie przekwitłych kwiatostanów, które należy wykonać od razu, kiedy tylko roślina przekwitnie. Kwiatostany bzu ścinamy razem z kawałkiem pędu, najlepiej 1 cm nad miejscem, z którego wyrasta para młodych pąków lub nad miejscem, z którego wyrasta młody pęd boczny (właśnie to on zakwitnie w przyszłym roku).

Lilak znany jest w Europie od XV wieku. Przywędrował z Bałkan – zwany też lilakiem tureckim. Lubiany, chętnie uprawiany w parkach i ogrodach.

Od 2003 roku stał się symbolem Ornontowic. Z okazji obchodów 700-lecia miejscowości (2005 rok) powstały ważne dla mieszkańców przedsięwzięcia:

1. Przez 3 lata sadzono bzy, razem 2000 krzewów. Po kilku latach, dzięki zaangażowaniu chętnych dla tej akcji mieszkańców, rośliny wyglądają imponująco! Duże, pełne kwiatów – widok zachwyca a zapach, aż zniewala!

W 2006 roku Ornontowice zostało nagrodzone przez Marszałka Województwa Śląskiego za zajęcie III miejsca w konkursie „Piękna Wieś Województwa Śląskiego” w kategorii „Najlepsze przedsięwzięcie odnowy wsi”- Nasadzanie Bzów.

Do kwietnia 2019 roku nasadzono razem 2200 sztuk bzów. Jesienią ubiegłego roku, po raz kolejny przeprowadzono akcję nasadzenia bzów na posesjach mieszkańców Gminy Ornontowice. W przypadku, gdy nasadzone bzy się nie przyjmują, mieszkańcy Ornontowic kontaktują się z Wydziałem Środowiska, Przedsiębiorczości i Gospodarki Gruntami, który reklamuje sadzonki krzewów. W ten sposób można też zauważyć, że przedsięwzięcie jest ważne dla całej gminy.

2. Statuetka ORNONTOWICKIE BZY została przyjęta Uchwałą Nr XXXVIII/241/05 Rady Gminy Ornontowice z dnia 19 maja 2005 roku (z późn. zmianami) a przyznawana przez Urząd Gminy za zasługi dla miejscowości Ornontowice.

Statuetka Projekt statuetki.

Ideą stworzenia statuetki było nagrodzenie osób, które w wyróżniły się swymi działaniami na rzecz miejscowości. W 2005 roku po raz pierwszy 10 osób/firm zostało nagrodzonych statuetką „Ornontowickie Bzy”. Wzorowana jest na podobieństwo gałązki bzu z liśćmi i kwiatem oraz herbem Gminy Ornontowice a zaprojektowana przez Zbigniewa Solarskiego. W latach 2005-2019 przyznano 91 Statuetek. Co roku zbierane są wnioski do wyróżnień „Ornontowickie Bzy”.

A wszystko dzięki sędziwemu krzewowi, który rósł przy dawnym budynku Urzędu Gminy do 2001 roku.

Bzy Ornontowickie z pierwszych nasadzeń na ulicy Cichej.

Na terenie ŚODR w Częstochowie/ Oddział w Mikołowie przy biurowcu także posadzono dawno temu lilaki. W tym roku kwitną nadzwyczaj obficie: fioletowy, biały i fioletowy z obwódką.

Przed zamkiem w Żywcu zaraz za bramą, witają gości posadzone krzewy w dwóch fioletowych odcieniach.