Większość roślin uprawnych rośnie prawidłowo na glebach o odczynie lekko kwaśnego do obojętnego. Tolerowany przez te rośliny zakres pH jest duży, lecz z punktu widzenia produkcji towarowej należy dążyć do utrzymania go w górnej połowie zaznaczonych przedziałów.

O zmianie odczynu gleby można wnioskować na podstawie składu botanicznego naturalnych zbiorowisk roślinnych rosnących na polu. O bardzo kwaśnym odczynie gleby informuje obecność czerwca rocznego, sporka polnego, bliżniczki i kłosówki, o kwaśnym - występowanie rumianu polnego, kostrzewy owczej i rzodkwi świrzepy.  Roślinami wskaźnikowymi odczynu słabo kwaśnego i obojętnego są mak polny, podbiał, ostrożeń, gorczyca, maruna.

O zmianie odczynu możemy wnioskować również po stanie i wyglądzie roślin uprawnych     szczególnie z grupy silnie reagujących   na wapnowanie.

Wapnowanie najlepiej jest wykonać w systemie uprawek pożniwnych. W tym okresie jednak występuje duże spiętrzenie prac polowych i z reguły wapnowanie odkładane jest na jesień przed orkami przedzimowymi.

Miejsce wapnowania w systemie zabiegów agrotechnicznych przedstawia tabela.

Na podstawie badań i praktyki rolniczej można wyciągnąć ogólny wniosek dotyczący miejsca wapnowania w zmianowaniu.

Wapnowanie powinno być stosowane tam, gdzie jest to organizacyjnie i technicznie możliwe, przy czym im ten zabieg przeprowadzi się wcześniej, tym większe są jego efekty. Nie należy jedynie wapnować bezpośrednio pod ziemniaki, łubin żółty i seradelę.

Wapnowanie ma wielostronny i długotrwały wpływ na glebę:

¨      usuwa nadmierne dla większości roślin zakwaszenie gleby i wolne jony glinu

¨      zwiększa efektywność nawozów mineralnych i organicznych

¨      poprawia strukturę gleb

¨      zwiększa przyswajalność w glebie związków azotu, fosforu i potasu

¨      ogranicza występowanie grzybów pasożytniczych powodujących choroby roślin

¨      przyspiesza rozkład substancji organicznej przez stymulowanie rozwoju mikroflory bakteryjnej

¨      zwiększa aktywność mikroorganizmów wiążących azot z powietrza

¨      ogranicza przyswajalność przez rośliny metali ciężkich

Efektywność wapnowania wyraża się zwyżkami plonu roślin w stosunku do uprawy tych roślin na glebie nie wapnowanej. Efektywność ta zależy od gatunku rośliny i klasy ciężkości gleby. Na glebach lżejszych efektywność wapnowania jest wyższa.

Wyniki przedstawia tabela.

Wyniki dotyczą badań wieloletnich wykonanych przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach.

Po całkowitym uregulowaniu odczynu gleby plony roślin uprawnych wzrosłyby o  12 %.. Jeśli uwzględni dodatkowy efekt łącznego działania wapnia i   magnezu średnia zwyżka plonów roślin wynikająca z uregulowania odczynu gleby powinna wynosić około 15 %.