W Dzienniku Ustaw poz. 326 z 2016 roku ukazało się Rozporządzenie Ministra  Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które wnosi kilka zasadniczych zmian do Programu Rolnośrdowiskowo-Klimatycznego z PROW 2014-2020.

Oto najistotniejsze zmiany, które  dotyczą:

• Deklarowania upraw i roślin we wniosku o przyznanie płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone.

Wprowadzona  zmiana polega na rezygnacji z obowiązku deklarowania we wniosku o przyznanie płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej w ramach Pakietu 1.  uprawy w rozumieniu art. 44 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 np. kapusta rzepak-ozimy.  W tabeli VIII wniosku, kolumna 2  należy wpisać nazwę uprawianej rośliny jako działkę  podrzędną  np. A1 PRŚK rzepak ozimy.

W  przypadku uprawy w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone na danej działce mieszanki, rolnik będzie wskazywał we wniosku o przyznanie płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej uprawianą mieszankę, a nie rośliny wchodzące w skład tej mieszanki.

• Możliwości dokonywania zmiany rośliny zadeklarowanej we wniosku o przyznanie płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej w ramach Pakietu 1 Rolnictwo zrównoważone, wariantu 2.1. Międzyplony i wariantu 6.2. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie - w przypadku wytwarzania nasion lub materiału siewnego, na inną roślinę, po terminie składania wniosków, lecz przed dniem wydania decyzji w sprawie przyznania tej płatności za rok, którego dotyczył ten wniosek.

Konieczność takiej zmiany musi jednak wynikać z konkretnego powodu np. brak dostępności nasion rośliny, którą wcześniej zadeklarowano we wniosku czy też wystąpienie suszy.

Trzeba jednak pamiętać, że dopuszczona jest tylko zmiana rośliny na inną roślinę w ramach tego samego pakietu lub jego wariantu, przy czym zmiana w zakresie wariantu 6.2. będzie możliwa do dokonania wyłącznie w pierwszym roku uprawy rośliny dwuletniej. Niedopuszczalne będą zmiany polegające na zmianie rośliny zadeklarowanej już we wniosku na inną roślinę z jednoczesnym dokonaniem zmiany powierzchni uprawy tej rośliny.

 Zmiana rośliny będzie możliwa tylko do dnia wydania decyzji w sprawie przyznania tej płatności za rok, którego dotyczył ten wniosek.

• Dostarczenia do BP AR i MR  przez rolnika lub zarządcę kopii pierwszej strony dokumentacji przyrodnicze

Posiadanie  dokumentacji przyrodniczej przez rolnika lub zarządcę jest warunkiem przyznania płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej w ramach Pakietu 4 i 5 , a tym samym warunek ten musi być weryfikowany administracyjnie u wszystkich rolników lub zarządców wnioskujących o przyznanie płatności w ramach Pakietu 4. i 5. (posiadanie dokumentacji przyrodniczej nie dotyczy tylko wariantu 4.7. ).

Wprowadzona zmiana wprowadza obowiązek  składania przez rolnika lub zarządcę, kopii pierwszej strony  dokumentacji przyrodniczej do kierownika biura powiatowego Agencji w terminie do 30 września roku, w którym złożył wniosek o przyznanie pierwszej płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej w ramach wariantu, dla  którego wnioskuje o tę płatność.

Obowiązek dostarczenia wspomnianej wyżej kopii dotyczy także  tych rolników lub zarządców, którzy rozpoczęli swoje zobowiązania w zakresie pakietu 4 lub 5 od dnia 15 marca 2015 roku. W tym przypadku termin złożenia tej uzupełniającej dokumentacji nie może być późniejszy niż 25 dni od dnia, w którym upływa termin składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich.

• Zwrotu płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone w przypadku zmniejszenia obszaru gruntów ornych, zadeklarowanych w pierwszym wniosku o płatność rolno-środowiskowo-klimatyczną, na których realizowane było zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne, a do których rolnik nie wnioskował o płatność rolno-środowiskowo-klimatyczną;

Zmiana dotyczy sytuacji gdy kiedy rolnik przystępując do realizacji Pakietu 1. nie wnioskuje o płatność w ramach tego pakietu do wszystkich gruntów ornych. np. do gruntów niebędących jego własnością  np.dzierżawionych).  mimo, że deklaruje na  nich zobowiązanie w ramach tego pakietu. Takie świadome postępowanie rolnika powoduje, że dostaje on płatność w ramach Pakietu 1. do mniejszej powierzchni, natomiast wymogi określone dla pakietu spełnia na powierzchni wszystkich gruntów ornych w gospodarstwie (w tym tych dodatkowo wydzierżawionych).

 Wprowadzona zmiana gwarantuje, że płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna w ramach Pakietu 1. będzie podlegała zwrotowi z tytułu zmniejszenia przez rolnika wielkości obszaru gruntów ornych, tylko w przypadku, gdy zmniejszenie to będzie dotyczyło gruntów, do których rolnik wnioskował o płatność. Rolnik musi jednak pamiętać, że na gruntach ornych, do których nie została przyznana  płatność rolnośrodowiskowa,  a ma je w swoim posiadaniu jest zobowiązany  w dalszym ciągu  wypełniać odpowiednie wymogi. W przypadku wystąpienia uchybień w spełnianiu tych wymogów rolnik będzie ponosił odpowiednie sankcje przewidziane w rozporządzeniu rolno-środowiskowo-klimatycznym

• Ujednolicenia podejścia do  możliwości zastosowania naprzemiennego użytkowania siedliska w ramach wariantów Pakietu 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 i Pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 oraz doprecyzowania, które z wymogów w ramach tych pakietów są obligatoryjne, a które są zaleceniem eksperta przyrodniczego.

W ramach tej zmiany proponuje się dla wszystkich wariantów pakietu 4 i 5 (poza wariantem 4.6 i 5.6) umożliwić naprzemienne użytkowanie danego siedliska objętego zobowiązaniem, tj. umożliwić zmianę sposobu użytkowania w trakcie realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego, pomiędzy kośnym, kośno-pastwiskowym lub pastwiskowym (w zależności od wariantu). Możliwość naprzemiennego użytkowania wskazuje ekspert przyrodniczy lub doradca rolnośrdowiskowy.

Ponadto, proponuje nakreślenie  w obowiązujących przepisach, które z wymogów doprecyzowywanych przez eksperta przyrodniczego (lub doradcę rolnośrodowiskowego w przypadku wariantu 4.7.) są obligatoryjne dla rolnika lub zarządcy, a które mogą być jedynie zaleceniami.

W zmianie do rozporządzenia  przyjęto, że w przypadku  wymogów obligatoryjnych wskazuje się, że dana czynność jest "określona" przez eksperta przyrodniczego. Przykładem takiego wymogu może być jeden z wymogów obowiązkowych przy użytkowaniu kośnym i kośno-pastwiskowym dla wariantów 4.3. i 5.3., tj. „częstotliwość koszenia: jeden pokos co roku, a w przypadkach określonych przez eksperta przyrodniczego co dwa lata”.

Natomiast w przypadku zaleceń eksperta przyrodniczego w zakresie np. sposobu użytkowania wskazuje się, że dana czynność jest "dopuszczona" przez eksperta przyrodniczego. Przykładem takiego zalecenia może być opis sposobu użytkowania w przypadku wariantów 4.1. i 5.1., tj. „użytkowanie kośne, a w uzasadnionych przypadkach dopuszczonych przez eksperta przyrodniczego - kośno-pastwiskowe; w przypadku, gdy ekspert przyrodniczy dopuścił użytkowanie kośno-pastwiskowe możliwe jest stosowanie użytkowania naprzemiennego”.

Taka proponowana zamiana powoduje, że w przypadku nieprzestrzegania przez rolnika lub zarządcę wymogu obligatoryjnego doprecyzowanego przez eksperta będzie na niego nakładana sankcja z tego tytułu. Natomiast w przypadku, gdy rolnik nie zastosuje się do zaleceń eksperta, lecz mimo tego będzie postępował zgodnie z przepisami rozporządzenia, sankcja za popełnienie uchybienia nie będzie nakładana.

Trzeba pamiętać, że ekspert przyrodniczy zgodnie ze swoim najlepszym doświadczeniem i wiedzą przekazuje rolnikowi lub zarządcy najlepszy sposób użytkowania danego siedliska.

W wyżej podanej informacji przedstawiono tylko część  zmian, które mogą dotyczyć większości beneficjentów programu rolnośrodowiskowo-klimatycznego  z PROW 2014-2020.

Maria Siąkała

Dział Systemów Produkcji Rolnej, Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa