6 stycznia obchodzony jest dzień chrześcijańskiego Objawienia Pana, w liturgii określany jako Epifania. Święto to kończy okres dwunastu „pustych dni” liczonych od pierwszego dnia Bożego Narodzenia, a odzwierciedlających w ludowym kalendarzu obraz wszystkich miesięcy całego roku. Obserwując pogodę w tych dniach wróży się na jej podstawie o aurze następnych miesięcy. Niegdyś dla rolników było to prognozą dla dobrych plonów, albo nieurodzaju, od czego zależał los ludzi. Dzień Trzech Króli w Polsce – zwłaszcza na wsiach – dość powszechnie czczono wieloma obyczajami. Tego dnia wiejskie domy obchodzili przede wszystkim kolędnicy, szopkarze, chłopcy oprowadzający maszkary zwierzęce, przebierańcy. Wszyscy oni składali gospodarzom i domownikom życzenia, za co dostawali ciasta, słodycze i rozmaite przysmaki.

W wielu regionach zwano dzień Trzech Króli dniem szczodrym, który poprzedzał „szczodry wieczór”, a wtedy wypiekało się „szczodraki” – chlebki z pszennej mąki, które rozdawano biednym i częstowano świątecznych gości . Nadzienie do szczodraków bywało rozmaite: serowe, mięsne, grzybowe, z kapustą. Miały one wymowę symboliczną i nawiązywały do poprzedniego roku. Jeżeli był udany, szczodraki były większe i z bogatszym nadzieniem, po roku nieudanym malutkie i nie nadziewane w środku.

SZCZODRAKI

Ciasto

składniki:

500g mąki

2 jajka

50g masła

30g drożdży

szklanka mleka

łyżeczka soli

łyżeczka cukru

przygotowanie:

1.W letnim mleku z dodatkiem cukru rozprowadzamy drożdże i zostawiamy aż drożdże zaczną "pracować" na ok. 15 minut

2. Mąkę mieszamy z solą, dodajemy jajka, roztopione ( i przestudzone) masło i zaczyn.

3. Dokładnie wyrabiamy gładkie, elastyczne ciasto. Zostawiamy do wyrośnięcia na ok. 1 h.

4. Wyrośnięte ciasto dzielimy na części

5.Każdą część rozpłaszczamy na placuszek i nadziewamy łyżką wybranego farszu. Zlepiamy brzegi formując okrągłe lub podłużne bułeczki.

6. Odstawiamy do wyrośnięcia. Smarujemy jajkiem lub mlekiem. Możemy posypać np. czarnuszką, makiem, tymiankiem.

7. Wstawiamy do piekarnika nagrzanego do 180 stopni i pieczemy do zrumienienia.

FARSZE

Farsz z białej kapusty i jabłek z majerankiem

składniki:

pół główki niewielkiej kapusty

3 średnie jabłka

majeranek

sól, pieprz

przygotowanie:

1. Kapustę szatkujemy na niewielkie kawałki.

2. Z jabłek usuwamy gniazda nasienne, obieramy i kroimy w kostkę.

3. Kapustę z jabłkami wkładamy do garnka, podlewamy kilkoma łyżkami wody i gotujemy na małym ogniu pod przykryciem aż zmięknie

4.Dodajemy majeranek (ok. 1-2 łyżeczki) oraz sól i pieprz do smaku. Mieszamy.

Farsz z orzechów laskowych, suszonych grzybów i natki.

składniki:

100g suszonych grzybów

szklanka mielonych orzechów laskowych

średnia cebula

pół pęczka posiekanej natki

2 łyżki masła

jajko (opcjonalnie)

sól i pieprz

przygotowanie:

1.Grzyby namaczamy na parę godzin w niewielkiej ilości wody.

2.Gotujemy,odcedzamy i drobno siekamy.

3. Cebule siekamy i szklimy na maśle.

4. Cebulę, grzyby, natkę i orzechy mieszamy i doprawiamy do smaku solą i pieprzem. Można do farszu dodać surowe jajko. Ja nie dodawałam a mimo to farsz został zwarty i nie wypadał po upieczeniu.

Na podstawie:

Anna Zadrożyńska „Świętowania polskie”

Hanna Szymanderska "Polskie tradycje świąteczne"

strony internetowej www.durszlak.pl (szczodraki –blog zielony stolik)