Edukacja kojarzy się przede wszystkim ze szkolną ławką i wczesnymi latami dzieciństwa. Istnieje jednak wiele form edukacji pozaszkolnej, skierowanej do osób dorosłych. Jedną z nich są Uniwersytety Ludowe. Ich idea sięga XIX wieku i jest nieodłącznie związana z duńskim poetą i teologiem Mikołajem Fryderykiem Sewerynem Grundtvigiem, który zaproponował formę edukacji dorosłych pod nazwą FolkeHøjskole. Swoją ofertę zaadresował przede wszystkim do tych osób, których możliwości kształcenia były ograniczone przez bariery ekonomiczne i geograficzne, a więc do rolników i mieszkańców wsi. To z jego inspiracji w 1844 roku powstał pierwszy uniwersytet ludowy w Rödding. Była to alternatywa dla skostniałego systemu edukacji i przyniosła na duńską wieś autentyczne społeczno- kulturalne ożywienie.

Podstawowe założenia metodyki grundtvigowskiej opierają się na:
• uczeniu się przez praktykę,
• znaczeniu żywego słowa w przekazie wiedzy i doświadczeniu,
• budzeniu w uczniach motywacji do rozwoju, odwagi poszukiwania i odkrywania swoich talentów i powołania,
• partnerstwie nauczycieli i uczniów, pracy zespołowej,
• holistycznym charakterze edukacji (łączenie różnych obszarów wiedzy i doświadczenia).
Masowy rozwój uniwersytetu ludowego w Danii, a potem w całej Skandynawii rozpoczął się w latach 60. XIX w. Do innych krajów Europy uniwersytety ludowe przeniknęły pod koniec XIX w. (kraje niemieckojęzyczne) i na pocz. XX w. (kraje słowiańskie). Jednak idea uniwersytetów ludowych według koncepcji Grundtviga obiegła cały świat. W Polsce uniwersytety ludowe mają blisko 100-letnią tradycję i obok skandynawskich należą do najstarszych w Europie.

Ciekawym przykładem współcześnie działającego, polskiego uniwersytetu ludowego jest Ekologiczny Uniwersytet Ludowy (EUL) w Grzybowie w województwie mazowieckim. Jest to pierwsza tego typu innowacyjna szkoła rolnictwa ekologicznego w Polsce. EUL powstał przy Stowarzyszeniu Ekologiczno-Kulturalnym ZIARNO. Tematem przewodnim Uniwersytetu jest rolnictwo ekologiczne, zarówno w globalnym, regionalnym jak i lokalnym kontekście. Jak mówi Ewa Smuk-Stratenwerth, inicjatorka powstania Uniwersytetu, „chcemy pokazać kursantom piękno i sens tej profesji, nie ukrywając trudów i niepowodzeń, jakie mogą być udziałem każdego, kto podejmie wysiłek podążania tą drogą. Chcemy każdego młodego człowieka, który zdecyduje się podjąć naukę na naszym Uniwersytecie, wyposażyć w niezbędną wiedzę i umiejętności, aby mógł samodzielnie rozpocząć własną ekologiczną inicjatywę na wsi".

Dzięki wsparciu duńskiej Fundacji Velux Uniwersytet otworzył mały internat i pomieszczenia do przeprowadzania zajęć warsztatowych. Co więcej, wsparcie Fundacji pozwala na sfinansowanie dwóch, dwuletnich kursów rolnictwa ekologicznego. Dzięki niemu koszty dwuletniej nauki w uniwersytecie, wraz z zakwaterowaniem i wyżywieniem w całości pokrywa Fundacja. Pierwszy z kursów, dla grupy 20-stu studentów, rozpoczął się we wrześniu tego roku. Zajęcia w EUL opracowane są w ten sposób, aby umożliwiały studentom odkrywanie swojego potencjału i wszechstronny rozwój swoich umiejętności, także w takich dziedzinach jak rękodzieło i sztuka. Jednak co najważniejsze, w Ekologicznym Uniwersytecie Ludowym edukacja praktyczna przeważa nad teorią. Dlatego poza zjazdami, w czasie których prowadzone są wykłady i zajęcia stacjonarne, wszyscy studenci odbywają czternastomiesięczne praktyki u doświadczonych rolników w najciekawszych gospodarstwach ekologicznych w całej Polsce.
Osoby zainteresowane nauką na Uniwersytecie oraz rolnicy ekologiczni, chcący udostępnić swoje gospodarstwa do celów dydaktycznych, mogą znaleźć więcej informacji na temat Ekologicznego Uniwersytetu Ludowego pod adresem www.eul.grzybow.pl.

Zdjęcia: www.eul.grzybow.pl