Dzięki rolniczemu handlowi detalicznemu, rolnicy mogą sprzedawać surowce i żywność wyprodukowaną we własnym gospodarstwie. Mogą ją sprzedawać bezpośrednio klientowi indywidualnemu, bądź do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla klienta detalicznego (do sklepów, stołówek, restauracji). Pamiętajmy, że obowiązkowo taki rolnik musi mieć wyrobioną, z aktualnymi badaniami tzw. „książeczkę sanepidowską”. Od zeszłego roku wysokość nieopodatkowanego przychodu z tej formy sprzedaży wynosi 100 000 zł, a powyżej tej kwoty obowiązuje ryczałt 2% od ewidencjonowanych przychodów, pod warunkiem dokonania stosownego oświadczenia do urzędu skarbowego. Jeśli chodzi o limity sprzedaży w RHD, to dla klienta indywidualnego, który kupuje u rolnika, limitów nie ma, ale kiedy rolnik sprzedaje swoje produkty żywnościowe do zakładów prowadzących handel detaliczny, to do momentu, kiedy ustawa nie określi nowych, obowiązują stare limity z rozporządzenia MRiRW z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania (Dz.U. poz. 2159).
Gdzie można sprzedawać w ramach RHD?
Sprzedaż produktów pochodzenia roślinnego może odbywać się na terenie całego kraju, natomiast żywność pochodzenia zwierzęcego i złożoną możemy sprzedawać na obszarze województwa, w którym jest wyprodukowana lub na obszarach powiatów lub miast stanowiących siedzibę wojewody lub sejmiku województwa, sąsiadujących z tym województwem. Wyprodukowaną żywność rolnik może sprzedawać u siebie w gospodarstwie, na targach, festynach, itp. Zasadniczo bez pośredników, z wyjątkiem targów, festynów, wystaw, kiermaszy, organizowanych w celu promocji tej żywności.
Obowiązkowym warunkiem jest oznaczenie miejsca zbywania żywności w ramach RHD (przez pośrednika również) poprzez tablicę informacyjną:
• z napisem „rolniczy handel detaliczny”
• danymi: imię i nazwisko albo nazwa i siedziba podmiotu prowadzącego RHD,
• adresem miejsca prowadzenia produkcji tej żywności,
• weterynaryjnym nr identyfikacyjnym, w przypadku żywności pochodzenia zwierzęcego i żywności złożonej
Jak zacząć Rolniczy Handel Detaliczny?
Jest kilka warunków, które trzeba spełnić, aby wszystko odbywało się legalnie, zgodnie z przepisami. Przypomnę, że rolnik może zbywać produkty pochodzenia zwierzęcego zarówno przetworzone jak i nieprzetworzone (świeże mięso, wędliny, itp.), pochodzenia roślinnego -przetworzone i surowe (mąkę, kaszę, grzyby – z własnego zbioru, owoce, dżemy, soki, itp.) oraz złożone (roślinne i zwierzęce, np. bigos, krokiety z mięsem, pierogi z mięsem, itp.) pod warunkiem, że 1 ze składników tego produktu pochodzi w całości z własnego gospodarstwa, co więcej - ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu, z wyłączeniem wody.
Krok 1 - rejestracja
Pierwszym warunkiem jest zarejestrowanie się w odpowiednim urzędzie i w odpowiednim czasie. Rolnicy, którzy chcą sprzedawać żywność, czy surowce pochodzenia zwierzęcego i żywność złożoną (mięso + rośliny), powinni na 30 dni przed rozpoczęciem działalności wypisać i złożyć wniosek o rejestrację RHD (formularz można ściągnąć ze strony PIW) i złożyć u właściwego Powiatowego Lekarza Weterynarii. Z kolei ci, którzy chcieliby sprzedawać żywność i surowce wyłącznie pochodzenia roślinnego powinni na 14 dni przed, złożyć wniosek (również pobrany ze strony internetowej) u właściwego, ze względu na miejsce produkcji Powiatowej Inspekcji Sanitarnej. Uważam, że lepiej jest jeszcze wcześniej skontaktować się z odpowiednim urzędem i porozmawiać o przedsięwzięciu, dopytać o szczegóły, które mogą potem okazać się istotne. Kontrolę nad wyprodukowaną w gospodarstwie rolnym żywnością pełnią te instytucje, a także Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, która kontroluje cechy organoleptyczne, parametry fizykochemiczne, zgodność produktu z etykietą oraz warunki składowania i transportu żywności.
Krok 2 - miejsce produkcji żywności
Miejscem produkcji żywności w ramach RHD może być: kuchnia domowa, przy wykorzystaniu sprzętu i urządzeń gospodarstwa domowego, przy jednoczesnym zachowaniu wymagań higienicznych wg rozporządzenia (WE) nr 852/2004, a także w wyodrębnionych lub zaadoptowanych obiektach, gdzie również obowiązują wymagania higieniczne w ww. rozporządzenia. Należy się z nimi koniecznie zapoznać i dostosować się do nich, wcześniej biorąc pod uwagę skalę produkcji, do której się przymierzamy, wyposażenie, które będzie konieczne i inne warunki np. sanitarne. Ważne jest również zachowanie łańcucha chłodniczego (jeśli będzie to wymagane). Należy stosować zasady dobrej praktyki higienicznej (GHP) i dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz uproszczoną procedurę opartą na zasadach HACCP – są dostępne poradniki.
Krok 3 – dokumentacja sprzedaży
Sprzedaż w ramach RHD musi być udokumentowana, tzn., że rolnik prowadzi dokumentację (może być zeszyt), za każdy rok osobno, gdzie codziennie sporządza zapisy danych:
- numer kolejnego zapisu
- datę zbycia żywności
- ilość i rodzaj zbytej żywności
- kwotę sprzedaży
Taki rejestr rolnik przechowuje przez 2 lata. Produkcja i zbywanie żywności w ramach RHD nie może się dokonywać z udziałem pośrednika. Wyjątek stanowi sprzedaż podczas: wystaw, festynów, targów lub kiermaszów, organizowanych w celu promocji tej żywności.
Znakowanie żywności w RHD
Rolnik produkujący i zbywający żywność powinien ją właściwie oznakować, zgodnie z przepisami (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności). Dla produktów pakowanych, na etykiecie powinny się znajdować informacje:
• nazwa produktu
• wykaz wszystkich składników (w tym alergeny, np. wytłuszczoną czcionką)
• ilość netto
• data minimalnej trwałości/termin przydatności do spożycia
• warunki przechowywania
• dane podmiotu (rolnika)- nazwa, adres
• numer partii produkcyjnej
• kraj lub miejsce pochodzenia obowiązkowo przy produktach: miód, świeże mięso, świeże owoce i warzywa, jaja
Dodatkowo możemy użyć określenia „Produkt polski” jeśli:
o wszystkie składniki, których użyto do produkcji pochodzą z Polski
o składniki użyte do produkcji pochodzące spoza Polski stanowią nie więcej niż 25% produktu i nie można ich zastąpić tymi dostępnymi w Polsce
Jeśli sprzedajemy produkt bez opakowania lub pakowanego na życzenie konsumenta miejscem prezentacji informacji o danym środku spożywczym będzie wywieszka w miejscu jego sprzedaży lub inny nośnik informacji dostępny klientowi, który będzie zawierał informacje o: nazwie produktu, wykazie składników, danych producenta (szczegółowe dane w par. 19 rozporządzenia MRiRW z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych).
W wielkim skrócie to tyle podstawowych informacji. Szczegółowe opracowania znajdą Państwo w publikacjach, których jest wiele i na stronach internetowych.

Źródło:
CDR w Brwinowie, oddział w Radomiu, 2022 „Sprzedaż surowców i żywności przetworzonej z gospodarstwa- sprzedaż bezpośrednia, dostawy bezpośrednie, działalność marginalna, lokalna i ograniczona, rolniczy handel detaliczny. Proces zatwierdzania i rejestracji działalności związanej z produkcją i wprowadzaniem produktów żywnościowych do obrotu”
Rozporządzenie MRiRW z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania (Dz.U. poz. 2159)
ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 852/2004 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności
Rozporządzenia MRiRW z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych