Zwyczajem głęboko zakorzenionym w tradycji świątecznej jest pieczenie drobnych ciasteczek przed Świętami Bożego Narodzenia – co najmniej 2 tygodnie przed rozpoczęciem świętowania. Z wypiekania przepysznych ciasteczek znany jest Śląsk Cieszyński.

Dawniej ilość i jakość ciastek zależała od zasobności gospodarzy. W bogatych domach piekło się od kilku do kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu rodzajów ciastek o przeróżnych kształtach. Najbardziej popularne były pierniczki, które wycinano foremką aby nadać im ciekawy kształt. Piekło się je z dodatkiem przypraw korzennych, miodu, jaj i masła. Były to pierwsze smakołyki od których zaczynało się wypieki, ponieważ potrzebowały najwięcej czasu by skruszeć. Inne bardzo popularne ciastka, to kruche sklejane dżemem i składane warstwowo, aby tworzyły piramidę, kulki ponczowe, zozworki z dodatkiem imbiru, anyżówki, amoniaczki, ciasteczka formowane przez maszynkę, margarynioczki.

Upieczone ciastka przechowywało się w pudełkach, każdy rodzaj osobno, aby nie wyschły i nie zmieniły smaku.

Z czasem zaczęto wzbogacać przepisy i obecnie stosuje się więcej bakalii, alkoholu i masła – dla udoskonalenia smaku. Pozostał także zwyczaj obdarowywania się ciastkami przed świętami.

Przepisy:

Ciasteczka-figurki z piernika

1 kg miodu

1.5 kg żytniej mąki,

2 jajka,

8 g amoniaku spożywczego,

1-2 białka do smarowania pierniczków,

cynamon,

goździki

Miód zagotować, wystudzić do letniego, dodać mąkę, amoniak i mielone przyprawy. Dobrze wyrobić ciasto, włożyć je do garnka i zostawić na 3-4 dni. Przygotować foremki o różnych kształtach (np. zwierząt)z kartonu. Ciasto wywałkować i wycinać foremkami. Ciastka smarować białkiem, kłaść na wysmarowaną blachę i piec w średnio nagrzanym piekarniku. Po upieczeniu smarować lukrem z obu stron.

Ciasteczka imbirowe „zozworki”

3 jajka

30 dag cukru pudru,

30 dag suchej mąki krupczatki,

2 dag sproszkowanego imbiru

Jajka z cukrem utrzeć do białości. Dodać mąkę, ugnieść ciasto i podzielić na trzy części. Ciasto rozwałkować na grubość 0,5 cm i wykrawać z niego foremką ciasteczka. Pozostawić do odleżenia na 3 godziny. Piec w temp. Ok. 140-150 stopni C. Ciastka im są starsze tym lepsze.

Ciasteczka – amoniaczki

50 dag mąki pszennej

25 dag mąki ziemniaczanej

20 dag cukru pudru

20 dag margaryny (masła)

1 dag amoniaku spożywczego,

125 ml mleka,

3 żółtka,

otarta skórka z cytryny,

sól

tłuszcz do posmarowania blachy,

cukier puder do posypania ciastek

Mąkę przesiać na stolnicę, dodać resztę składników, posiekać nożem i zgnieść. Do maszynki do mielenia włożyć specjalne wkłady do wycinania ciastek albo wycinać wywałkowane ciasto foremką. Układać na posmarowanej blasze i piec na złoty kolor w temp. 200 stopni C(ok. 10-15 minut). Po upieczeniu posypać cukrem pudrem.

Ciasteczka przez maszynkę

50 dag mąki,

2 jaja,

25 dag masła lub margaryny,

15 dag cukru pudru

tłuszcz do wysmarowania blachy,

cukier do posypania ciasteczek

Mąkę przesiać na stolnicę, dodać resztę składników, posiekać nożem i zagnieść. Do maszynki do mielenia włożyć specjalne wkłady do wycinania ciastek. Gotowe ciastka układać w wysmarowanej tłuszczem blasze i piec na złoty kolor w temp. 200 stopni C ok. 10-15 minut. Po upieczeniu posypać cukrem pudrem.

Ciasteczka sklejane

30 dag mąki pszennej,

10 dag mąki ziemniaczanej,

1 jajko,

1 żółtko,

12 dkg cukru pudru,

20 dkg masła,

1 łyżeczka proszku do pieczenia,

masło do smarowania formy,

słoik powideł do smarowania,

polewa czekoladowa do dekoracji

Mąkę przesiać na stolnicę, dodać resztę składników, posiekać nożem, zgnieść ciasto, rozwałkować i wycinać foremką kółeczka lub kwiatuszki. Nakładać na blachę wysmarowaną masłem. Piec w gorącym piekarniku ok. 10-15 minut w temp. 200 stopni C na złoty kolor. Po upieczeniu smarować powidłami, sklejać po dwa i dekorować polewą czekoladową.

Na podstawie: Urszula Zwardoń, Renata Karpińska i inni „Tradycje kulinarne Cieszyna”, 2007 r.