Program działań mający na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych czyli tzw. Program azotanowy został wprowadzony rozporządzeniem w dniu 12 lipca 2018 r.. W całym kraju obowiązuje on od 26 lipca 2018 roku, a obowiązek sporządzania planu nawożenia azotem istnieje od 1 stycznia 2019 r.

Program azotanowy stanowi realizację wymagań przepisów unijnych i określa m.in.:

- sposoby i warunki rolniczego wykorzystania nawozów azotowych,

- terminy, w których dozwolone jest rolnicze wykorzystanie nawozów,

- warunki przechowywania odchodów zwierzęcych, w tym powierzchnie i pojemności urządzeń do ich przechowywania 

- zasady planowania prawidłowego nawożenia azotem.

Należy liczyć się z tym, że Pracownicy Inspekcji Ochrony Środowiska oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa sprawdzą czy w gospodarstwach przestrzegane są zapisy programu azotanowego. Weryfikowane będzie posiadanie planu nawożenia azotem oraz przestrzeganie reguł w nim zawartych lub podanych maksymalnych dawek azotu. Sprawdzeniu podlegać będzie również ewidencja stosowania nawozów oraz sposób przechowywania nawozów naturalnych czy jest on zgodny z wytycznymi określonymi w Programie azotanowym.

W przypadku nieprzestrzegania wymogów prawa nakładane są kary zależne od zakresu i stopnia naruszenia. Maksymalne stawki opłat za naruszenie Programu azotanowego aktualizowane są corocznie i ogłaszane w „Monitorze Polskim”.

Od 2020 obowiązują następujące kwoty:

- 2072,64 zł (w 2019 roku było 2040 zł) za stosowanie nawozów niezgodnie z przepisami programu azotanowego i niezgodnie z planem nawożenia azotem,

- 3108,96 zł (w 2019 roku było 3060 zł) za niezgodnie z przepisami przechowywanie odchodów zwierzęcych,

- 518,16 zł (w 2019 roku było 510 zł) za niezgodnie z przepisami prowadzenie dokumentacji realizacji programu działań,

- 518,16 zł (w 2019 roku było 510 zł) za brak planu nawożenia azotem, jeżeli jest wymagany.

Zgodnie z przepisami:

- gospodarstwa najmniejsze tzn. poniżej 10 ha UR oraz z obsadą zwierząt mniejszą niż 10 DJP- są zwolnione z obowiązków dokumentacyjnych dotyczących stosowania nawozów,

- gospodarstwa o powierzchni przynajmniej 10 ha UR i/ lub z obsadą zwierząt przynajmniej 10 DJP- muszą prowadzić ewidencję zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem oraz posiadać wyliczenie maksymalnych dawek azotu,

- w gospodarstwach o powierzchni UR przynajmniej 100 ha lub powierzchni upraw intensywnych minimum 50 ha i/lub z obsadą zwierząt nie mniejszą niż 60 DJP- konieczne jest prowadzenie ewidencji stosowania nawozów oraz posiadanie planu nawożenia azotem,

- w gospodarstwach drobiarskich (powyżej 40 000 stanowisk) lub zajmujących się chowem świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior- konieczne jest prowadzenie ewidencji zabiegów agrotechnicznych oraz posiadanie planu nawożenia azotem, zaopiniowanego przez stację chemiczno-rolniczą.

Źródło: Top Agrar Polska 12/2019 oraz kalendarzrolnikow.pl