Zasadniczym celem energetyki prosumenckiej jest dywersyfikacja źródeł pozyskiwania energii oraz obniżenie jej kosztu. Małoskalowe instalacje odnawialnych źródeł energii o charakterze prosumenckim to jeden z głównych nurtów obecnych w światowej energetyce.
Według aktualnie obowiązujących przepisów, prosumentem jest odbiorca końcowy dokonujący zakupu energii elektrycznej na podstawie umowy kompleksowej, wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji w celu jej zużycia na potrzeby własne, niezwiązane z wykonywaną działalnością gospodarczą regulowaną ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej [Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.].
Moc instalacji, która w świetle obowiązujących przepisów, może być uznana za prosumencką, nie może przekraczać 50kW.
Podmiotami kwalifikującymi się jako prosumenci są:
Przyłączenie instalacji do sieci elektroenergetycznej stwarza możliwość wykorzystania jej jako magazynu energii. Prosument może w niej zmagazynować tę część energii, którą wyprodukował i nie zdołał skonsumować w czasie rzeczywistym. Kiedy zapotrzebowanie na energię występuje, ale instalacja jej nie produkuje (np. w godzinach nocnych lub zimą) prosument może odebrać zmagazynowaną w sieci energię.
Zasady rozliczania – system opustów
Rozliczenie energii dokonywane jest na zasadzie opustów przez sprzedawcę energii elektrycznej na podstawie umowy kompleksowej. Rozliczenie dokonuje się wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w stosunku ilościowym, uzależnionym od mocy instalacji:
Oznacza to, że jeśli instalacja ma moc do 10 kW, to prosument może odebrać bezpłatnie 80% wprowadzonej do sieci ilości energii, a jeśli moc instalacji zawiera się w przedziale 10-50 kW prosument może odebrać 70% energii wprowadzonej do sieci. Opustowi podlegają zarówno energia elektryczna czynna jak i opłaty dystrybucyjne w zakresie składników zmiennych.
Prosument rozlicza się z zakładem energetycznym w okresie rocznym. Rozliczeniu podlega energia elektryczna wprowadzona do sieci nie wcześniej niż na 365 dni przed dniem dokonania odczytu rozliczeniowego w bieżącym okresie rozliczeniowym.
Przewymiarowana instalacja wyprowadzi do sieci energetycznej więcej energii niż gospodarstwo domowe jest w stanie skonsumować a nadmiar energii niestety nie zostanie prosumentowi rekompensowany. Nadwyżka jest przekazywana na rzecz zakładu energetycznego bez korzyści finansowych dla prosumenta z tego tytułu.
Ustawodawca zastosował system opustów, by zachęcić prosumentów do wykorzystywania wyprodukowanej energii we własnym gospodarstwie. Im więcej energii budynek skonsumuje w czasie rzeczywistym – w momencie produkcji, tym mniej odda do sieci. System opustów nakłania tym samym inwestorów do większej dbałości o gospodarkę energetyczną obiektu oraz do szukania coraz nowszych sposobów zarządzania energią w obiekcie.
Procedura przyłączenia mikroinstalcji do sieci elektroenergetycznej
Mikroinstalację należy zgłosić do Operatora Sieci Dystrybucyjnej (OSD), czyli do przedsiębiorstwa energetycznego, które zajmuje się dystrybucją energii elektrycznej na danym terenie, 30 dni przed planowanym uruchomieniem instalacji. Operator ma obowiązek przyłączenia mikroinstalacji i nie może go odmówić klientowi. Za przyłączenie mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej nie pobiera się opłaty a koszt montażu licznika dwukierunkowego oraz zabezpieczeń leży po stronie Operatora.
We wniosku o przyłączenie, składanego przez inwestora lub jego pełnomocnika, należy podać podstawowe parametry techniczne instalacji, tzn. jej rodzaj, moc oraz typy urządzeń. Wniosek podpisuje inwestor lub pełnomocnik oraz instalator. Instalator powinien być certyfikowanym instalatorem mikroinstalacji OZE lub osobą uprawnioną do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci lub posiadać uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych.
Załącznikami do wniosku są karty katalogowe i certyfikaty urządzeń zastosowanych na instalacji oraz schemat jednokreskowy zgłaszanej instalacji. Kolejnym krokiem jest podpisanie z Operatorem Sieci Dystrybucyjnej umowy na świadczenie usług dystrybucji, a także umowy na sprzedaż energii, na podstawie której możliwe będzie rozliczenie na zasadzie opustów.
Zdecydowaną większość instalacji prosumenckich stanowią instalacje fotowoltaiczne ok. (90%), następnie elektrownie wodne, potem wiatrowe.
Popularyzacja prosumenckich mikroinstalacji OZE, umożliwiających produkcję i konsumpcję energii przez użytkowników indywidualnych czy zbiorowych jest nie tylko kluczowym elementem rozwoju niskoemisyjnej energetyki rozproszonej ale może także stanowić strategiczne uzupełnienie i wsparcie polskiego systemu energetycznego, wzmacniać niezależność energetyczną oraz dać impuls do aktywizacji grupy obywateli skłonnych do podejmowania decyzji inwestycyjnych.