W dniach 08.02.2018 – 09.02.2018 w Centrum Doradztwa Rolniczego O/Radom odbyło się szkolenie dla pracowników ośrodków doradztwa rolniczego na temat „Innowacje w gospodarstwach rolnych w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatu”.

W pierwszym dniu Pan Andrzej Curkowski z Instytutu Energetyki Odnawialnej omawiając innowacyjne rozwiązania ochrony środowiska w gospodarstwach rolnych przeciwdziałające zmianom klimatycznym a wykorzystujące technologie OZE przybliżył m.in. tematykę tzw. „Pakietu zimowego”, nowej regulacji klimatyczno-energetycznej a dotyczącej unijnych celów klimatyczno-energetycznych na 2030 rok a także zmian jakie czekają sektory zaliczane do Non-ETS, w tym także rolnictwo. Wskazywano na możliwości redukcji emisji dzięki instalacjom OZE na podstawie symulacji w gospodarstwach o różnym profilu produkcji, omówiono ramy rynkowo – prawne wykorzystania instalacji OZE w gospodarstwach i przedsiębiorstwach w świetle obecnych przepisów, dyskutowano o statusie prosumenta indywidulanego i biznesowego oraz stanie rozwoju takich instalacji a także o niejasnościach i kontrowersjach związanych z klastrami energii.

W kolejnym wystąpieniu nt. efektywnej redukcji kosztów energii i poprawy konkurencyjności gospodarstw rolnych dzięki wykorzystaniu energii OZE (Andrzej Curkowski, IEO) wskazano m.in. na problem rozminięcia się założeń taryfy antysmogowej G12as z rzeczywistością, pokazano na przykładzie sprawdzonych praktyk instalacji OZE zrealizowanych w gospodarstwach oraz małych firmach możliwości redukcji kosztów ponoszonych na energię elektryczną oraz dyskutowano o celowości i opłacalności inwestycji OZE w formule autoprodukcji energii czy najkorzystniejszym dla inwestycji OZE profilu zużycia energii.

Następnie Pan Zdzisław Ginalski (CDR O/Radom) omówił efektywne metody zmniejszania smogu i niskiej emisji na obszarach wiejskich a w tym m.in. antropogeniczne źródła zanieczyszczeń powietrza, problem stanu powietrza w Polsce i jego szkodliwy wpływ na organizm ludzki, nowe uwarunkowania prawne dotyczące małych kotłów i instrumenty prawne egzekwujące czystość powietrza a także kwestie związane z monitoringiem powietrza pod katem ochrony zdrowia oraz pod katem ochrony roślin.

Pierwszy dzień szkolenia zakończył się projekcją filmu Łukasza Bluszcza pt. „Punkt krytyczny – energia od nowa” na temat zmian klimatu i nieuchronnej rewolucji energetycznej, wyprodukowanego przez Fundację WWF Polska. Do obejrzenia filmu zachęcaliśmy także w lipcu ubiegłego roku informując o nim na naszej stronie internetowej http://www.czwa.odr.net.pl/

W drugim dniu szkolenia dr Alina Kowalczyk – Juśko, pracownik Zakładu Inżynierii Ekologicznej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, omówiła innowacyjne rozwiązania przydomowych oczyszczalni ścieków koncentrując się przede wszystkim na hydrofitowych oczyszczalniach stanowiących układ technologiczny, w skład którego wchodzi filtr gruntowy wraz z roślinnością „wodolubną”. Układ oczyszczania biologicznego poprzedzony jest, jak w typowych oczyszczalniach, osadnikiem wstępnym a zanieczyszczenia organiczne i biogenne usuwane są poprzez mikroorganizmy zasiedlające błonę biologiczną, która tworzy się podczas przepływu ścieków przez złoże gruntowe, gdzie system korzeniowy roślin hydrofitowych (wodolubnych) jest elementem wspomagającym procesy oczyszczania. Wśród oczyszczalni hydrofitowych w Polsce najczęściej stosuje się systemy gruntowo-roślinne z podpowierzchniowym poziomym przepływem ścieków oraz systemy gruntowo-roślinne z podpowierzchniowym pionowym przepływem ścieków ale możliwe są także układy hybrydowe, zarówno z poziomym jak i pionowym przepływ ścieków. W tej metodzie oczyszczania wykorzystywane są przede wszystkim wyższe rośliny naczyniowe, tzw. makrofity a wśród nich: pałka wodna, trzcina pospolita, manna mielec, miskant olbrzymi, wierzba.

Kolejnym tematem omawianym przez dr Alinę Kowalczyk-Juśko były możliwości technologiczne wykorzystania odpadów i produktów ubocznych do celów energetycznych w małych biogazowniach rolniczych. Surowcami do przebiegu fermentacji metanowej mogą być praktycznie wszystkie składniki organiczne podlegające biodegradacji, choć różnią się one między sobą szybkością rozkładu i wydajnością metanu. Powszechnie dostępnym, a jednocześnie uciążliwym odpadem pochodzenia zwierzęcego jest gnojowica dlatego wiele biogazowni jest budowanych właśnie w pobliżu ferm trzody chlewnej i bydła. W przypadku niskiego stężenia substancji organicznych można dodać kosubstraty w postaci np. odpadów z przetwórni owoców i warzyw, odpady pochodzenia zwierzęcego z ubojni, a także biomasę z celowych upraw. Surowcem do produkcji biogazu mogą być także odchody o większej zawartości suchej masy, np. obornik lub kurzeniec. Obornik wykorzystywany jest w całości w rolnictwie jednak kurzeniec często stwarza problemy, gdyż fermy drobiu nie dysponują na ogół gruntami, na których mógłby być zagospodarowany. Biogazownie rolnicze pozwalają zmniejszyć o obciążenie materią organiczną różnych odpadów pochodzących z rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego oraz pozostałości z produkcji zwierzęcej z pozyskaniem energii w nich zawartej.

Następnie Pani Dorota Woźniak z gminy Kowala zaprezentowala rozwiązania podjęte na jej terenie w zakresie ochrony powietrza. Gmina ta wchodzi w skład „radomskiej dzielnicy klimatycznej” charakteryzującej się wyższymi od otoczenia temperaturami i najniższymi w kraju opadami atmosferycznymi. Plan gospodarki niskoemisyjnej uchwalony przez Radę Gminy Kowala ma bardzo istotne znaczenie przy aplikowaniu Gminy o środki zewnętrzne na termomodernizacje budynków użyteczności publicznej, instalowanie odnawialnych źródeł energii takich jak kolektory słoneczne czy panele fotowoltaiczne, ograniczanie poboru energii elektrycznej poprzez wymianę i naprawę źródeł oświetlenia ulicznego, wymianę kotłów czy propagowanie rozwoju sieci gazowej. Gmina wkłada sporo wysiłku w popularyzowanie działań ograniczających niską emisję, tj. wymianę pieca na bardziej wydajny i przyjazny dla środowiska, korzystanie z węgla wysokokalorycznego, informowanie o zakazie palenia odpadów szkodliwych dla środowiska, podłączenie domu do sieci gazowej, zaplanowanie termomodernizacji domu (np. wymiany grzejników, okien, docieplenia ścian), wybieranie odnawialnych źródeł energii (energia słoneczna, geotermia).

Pan Mirosław Furczyński przedstawił technologie przydomowych oczyszczalni ścieków na przykładzie gmin Kowala (powiat radomski) oraz Celestynów (powiat otwocki). A zaangażowany bezpośrednio od początku przy każdej z tych realizacji mógł podzielić się bogatym doświadczeniem związanym zarówno z realizacją projektów, działaniem oczyszczalni a także utrudnieniami jakie mogą występować podczas ich zwykłej pracy. Omówione zostały procesy oczyszczania beztlenowego (osadniki gnilne Imhoffa), beztlenowo – tlenowego (doczyszczanie ścieków na filtrach żwirowych o przepływie poziomym) oraz procesy tlenowe z wykorzystaniem osadu czynnego oraz złóż zraszanych i złóż z roślinnością bagienną.

Fot. W. Kowalski CDR O/Radom