Powódź wyrządziła katastrofalne szkody:

- wielu ludzi na południu Polski straciło cały dobytek.

- pielęgnowanych w pocie czoła ogródki oraz działki, są w tragicznym stanie.

Wg informacji na początku października ucierpiało 8 000 rodzin działkowców z ok. 100 ROD.

W województwie śląskim szczególnie ucierpiały ogródki działkowe w Czechowicach-Dziedzicach oraz w Rudzie Śląskiej. 

Co się stało w połowie września 2024 r.?

1 mm opadu = 1 litr wody na 1m²  powierzchni gleby

13 września    44,4 mm            14 września   164,3 mm           15 września     55,1 mm 

To dane ze stacji meteorologicznej usytuowanej w Porębie k. Pszczyne. Na terenie wojewodztwa śląskiego w innych lokalizacjach zarejestrowano podobne wartości - wg skali: powyżej 100 mm sumy dobowej stan opadów określony jest jako katastrofalny.

Ulewne deszcze są bardzo niekorzystnym zjawiskiem. Powodują ogromne straty plonów. W tym roku nastąpiły po upalnym i suchym lecie.  

Największe straty powoduje jednak woda powodziowa (np. po wylaniu rzeki). Niesie ze sobą zanieczyszczenia bakteriologiczne i chemiczne.

- metale ciężkie, środki ochrony roślin oraz szkodliwe związki chemiczne pochodzące z przemysłu. Może to dotyczyć głownie terenów, w pobliżu których zostały zatopione składowiska odpadów przemysłowych.

- nanosi dużo mułu, który zalepia aparaty szparkowe roślin, powodując ich duszenie się.

- prowadzi do zmian właściwości fizycznych gleby,

- zmniejszenia aktywności biologicznej organizmów podziemnych

- uaktywnienia choroby roślin oraz rozwój szkodników.

Podczas długiego zalegania wody pomiędzy cząsteczkami ziemi kumulują się gazy trujące.

Jeśli trwa ono ponad tydzień, w glebie następują nieodwracalne zmiany: brakuje w niej powietrza, gromadzą się toksyczny amoniak i metan, pojawiają się choroby korzeni roślin, takie jak zgnilizny, zgorzele oraz fytoftoroza. Części nadziemne zaś atakuje plamistość liści, fuzarioza oraz zamieranie pędów.

Intensywne opady deszczu czy zalanie zwiększają również ryzyko zakwaszenia gleby. Dużą rolę w tym procesie odgrywa CO₂,  który z wodą tworzy słaby kwas. Znaczna ilość dwutlenku węgla trafia do gleby wraz z wodą deszczową!

Za pośrednictwem korzeni, rośliny pozyskują z gleby większą część niezbędnego im do życia powietrza. Jeżeli przez dłuższy czas są zalane wodą, to dochodzi do tzw. zachwiania stosunków powietrzno-wodnych. Upraszczając, uprawy, kwiaty czy drzewa po prostu się duszą. O jakości i kondycji roślin decyduje to, jak długo stały w wodzie. Im czas ten jest dłuższy, tym bardziej są one osłabione a nawet zniszczone.

Bezpieczeństwo prac ogrodniczych po zalaniu:

- unikaj bezpośredniego kontaktu z wodą, zwłaszcza jeśli masz otwarte rany, aby zapobiec zakażeniom

- noś odpowiednią odzież ochronną: gumowe rękawice, kalosze, a nawet maskę.

PRACE PO USTĄPIENIU ZALANIA / W jaki sposób można uratować swój ogród po powodzi?

1. Usunąć zgniłe rośliny i wyciąć zgniłe części roślin

Zalane rośliny zazwyczaj wytrzymują przez 6-7 dni. Reakcją na stres może być żółknięcie i opadanie liści,  korzenie i gałęzie niekoniecznie muszą być martwe. Warto poczekać i upewnić się, że rzeczywiście wybrane gałęzie lub całe rośliny obumarły.

Od razu warto usunąć dolne pędy krzewów i drzew, jeżeli rosną do samej ziemi. Usunąć spod roślin cały muł, szlam i naniesione wraz z nim zanieczyszczenia. Przycinanie martwych gałęzi i liści pomoże roślinom skierować energię na regenerację zdrowych części.

Wszystkie miejsca po cięciu zabezpieczyć, np. maścią ogrodniczą  z domieszką środka grzybobójczego,  aby nie były drogą otwartą dla patogenów.

2. Spulchnianie - gleba, która przez długi czas była nasiąknięta/zalana traci swoją strukturę i zdolność do odprowadzania wody.

Narzędzia: widły ogrodowe, aerator, wertykulator (usunie zbity filc)

Trawnik - wygrabić z zanieczyszczeń (liście, gałęzie, osady).

- aeracja wertykulatorem

- dosianie nowej trawy - wybierz mieszankę nasion odpowiednią do warunków  panujących w twoim ogrodzie, np. do bardziej wilgotnych lub zacienionych miejsc. Wysiewać na dobrze napowietrzoną i lekko spulchnioną glebę. Warto zastosować nawóz regeneracyjny, najlepiej z wysoką zawartością azotu, który wspomoże wzrost nowej trawy. Regularne podlewanie, ale w umiarkowanych ilościach, pomoże trawnikowi w szybszej regeneracji, jednak unikaj nadmiernego nawadniania, aby nie przeciążyć gleby, która była zalana i dopiero wraca do równowagi.

Pobrać glebę i oddać do badania - gdy jest skażona chemicznie, nie można w niej przez kilka lat uprawiać warzyw ani owoców. Wyniki badań po powodzi w 1997 zostały opublikowane. Stwierdzono, że zalanie gleb nie stanowiło zagrożenia skażeniem metalami uzyskanych plonów na terenach popowodziowych.

Jeśli gleba jest silnie zakwaszona, wapnujemy ją, a jeśli nadmiernie zasadowa - wzbogacamy nawozami azotowymi.

3. Wapnowanie – cel: przywrócenie prawidłowego odczynu gleby. Prawie wszystkie metale ciężkie  (kadm, ołów, nikiel, miedź, cynk) w ilościach śladowych (z wyjątkiem molibdenu) są łatwo pobierane przez rośliny z gleb kwaśnych. Intensywność pobierania przez rośliny tych składników maleje, w miarę wzrostu pH gleb do około 6,5 – 7,5.

Dzięki wprowadzeniu tego pierwiastka do gleby, rośliny łatwiej przyswajają potrzebne im składniki odżywcze. Zastosować odpowiednią dawkę wapna nawozowego, wyliczonej na podstawie oznaczeń odczynu (pH-KCl gleby) oraz wymieszać wapno z glebą.

wapno tlenkowe – działa szybciej

wapno węglanowe  - wolniej

W trakcie zabiegu wapnowania gleba jest przekopywana, co również poprawia jej napowietrzenie i przyspiesza jej biologiczną regenerację.

Dolomit to nawóz,  wapno nawozowe węglanowe zawierające magnez, w formie sproszkowanej, który stosuje się poprzez wysiew. Szczególnie polecane jest zastosowanie jesienne, np. Promyk Magnezia Calc - wapno nawozowe węglanowe zawierające magnez. Stosowany we wszystkich uprawach rolniczych również popularnym nawozem stosowanym w uprawach warzyw, roślin sadowniczych i ozdobnych. Stosować w okresie od wiosny do późnej jesieni.

ok. 500 – 1500 kg/ha, tj. 5 – 15 kg/100 m², 50 – 150 kg/1000m².

Skład: suma tlenków wapnia i magnezu (CaO i MgO) – min. 47%,
- w tym tlenek magnezu (MgO) – min. 12%.

Alginit (ProBiotics Polska) - to naturalnie występująca kopalina powstała około 4-5 milionów lat temu ze skamieniałej biomasy alg i zwietrzałych tufów (skały wulkaniczne). Posiada wyjątkowe właściwości magazynowania wody, zawiera wiele cennych składników organicznych i mineralnych, dzięki którym poprawia potencjał biologiczny gleby. 

4. Nawożenie naturalne  - cel: odbudowa mikroflory glebowej

Warto również zadbać o zwiększenie ilości materii organicznej w glebie i przeprowadzić na takich gruntach nawożenie nawozami naturalnymi. Poprawia to ilość próchnicy w glebie, która jest również lepiszczem agregatów glebowych, a także posiada zdolności wiązania toksycznych kationów (np. metali ciężkich) oraz neutralizacji toksycznych związków organicznych. By poprawić strukturę gleby warto również zasiać o ile będzie to możliwe rośliny, które będą poplonem pod rośliny jare. Ich korzenie poprawią strukturę gleby, a część nadziemna przyczyni się do poprawienia bilansu materii organicznej w glebie. Preparaty z dodatkiem mikroorganizmów glebowych:

Humus Active Papka uniwersalny (Ekodarpol) - nawóz z kwasami humusowymi i mikroorganizmami, polepszający strukturę gleby

• wystarczy wymieszać z wodą i podlać tym ogród
• w 1 dzień przywrócisz żyzność swojej ziemi
• dostarcza tak dużo kwasów humusowych, jak 2,5 tony obornika
• pożyteczne mikroorganizmy przywrócą życie w glebie
• opakowanie 5 litrów wystarcza na 1000 m² ogrodu
• to szybki, ekologiczny sposób na uzdrowienie ziemi

Skład: 55% kwasów humusowych, pozytywne mikroorganizmy, makro- i mikroelementy

Efektywne Mikroorganizmy (EM) (ProBiotics Polska) - kompozycja kultur bakteryjnych, która wprowadzona do gleby przyspiesza biologiczną regencję procesów tworzących próchnicę. Przy zalaniu wodą zawierającą ścieki komunalne ( w tym bytowe - ludzkie) zastosowane EM będą niwelować nieprzyjemne zapachy i przyspieszać procesy rozkładu szczątków organicznych. 

EmFarma ułatwia przyswajanie składników pokarmowych z form trudnodostępnych w glebie, poprawia jakość i zdrowotność plonów. Jest przeznaczona do gleby w całym okresie wegetacji. Pożyteczne mikroorganizmy w niej występujące wzajemnie się wspierają zmieniając kierunek procesu mikrobiologicznego na regenerujący albo rewitalizujący w miejscu ich użycia. To umożliwia jej szerokie zastosowanie.

EmFarma Plus poprawia strukturę gleby i reguluje stosunki powietrzno-wodne. Biodezynfekuje glebę, przyspiesza rozkład toksyn, masy organicznej i procesy próchnicze, poprawia żyzność i wzbogaca życie biologiczne gleby, stymuluje system korzeniowy roślin oraz optymalizuje gospodarkę wodną i pH gleby.

Wysiewać rośliny na nawóz zielony – rośliny o dobrze rozwiniętym systemie korzeniowym, szybko rosnące: bobik, rzepak ozimy, gorczycę białą, łubin wąskolistny i  żółty, facelia, rzodkiew oleista lub ich mieszanki. Mieszanka poplonowa mp1 Gdy siewki podrosną, przekopujemy je z ziemią, co wzbogaci ją w próchnicę. Pobierają wodę , co wpływa na odwodnienie zalanych terenów.

Mieszanka poplonowa ogólnoużytkowa szybkorosnąca MP-1 które szybko i równomiernie plonują dając dużo masy zielonej. W skład wchodzą nasiona roślin takich jak: gorczyca biała, rzodkiew oleista oraz gryka. Rośliny te cechuje szybki wzrost, mają umiarkowane wymagania glebowe oraz intensywny przyrost masy zielonki. 

Skład mieszanki poplonowej MP-1

• Gorczyca biała 45%
• Rzodkiew oleista 40%
• Gryka 15%

Norma wysiewu: 25-30 kg/ha  czyli 0,25-0,30 kg/100 m², 2,5-3 kg/1000 m²   -  1kg  ok. 17 zł

Mieszanka wschodzi nawet na słabych glebach. Wysiew z powodzeniem prowadzić można zarówno na większym areale jak i na potrzeby amatorskiej uprawy warzyw.

Poplon z rzepaku ozimego przesusza glebę, w związku z tym powinien być uprawiany na glebach dobrze uwilgotnionych.

Żyto lub żyto z wyką ozimą – szansą na uzyskanie dużego plonu biomasy  (normalnie do 10/ 10/24 – siew zbóż ozimych). Potrzebują 7- 10 dni, temp. Powyżej 5 ℃, od wysiania do zadarnienia gleby. Chronią glebę przed chwastami i już łapią azot (motylkowe) .

Aby odkazić glebę od szkodników glebowych : gryka i gorczyca

Dżdżownice – Kompostowiec różowy. dż. kompostowa Eisenia fetida (Sav.), znana pod marketingową nazwą „czerwona kalifornijska".  Hodowla dżdżownicy kompostowej na osadach ściekowych, zmienia je z substancji odpadowej w wermikompost - nawóz o strukturze gruzełkowatej bogaty w składniki pokarmowe dla roślin . Wermikultura przyśpiesza przemianę osadu z substancji mazistej i cuchnącej, w napowietrzony nawóz.

Kompostowiec różowy jest wykorzystywany do produkcji biohumusu, w wędkarstwie (jako przynęta), a także w procesie utylizacji odpadów. Rozmnaża się bardzo szybko w stosunku do innych dżdżownic. Żyje ok. 15 lat, także w dużych skupiskach (większość innych dżdżownic przeżywa około 4 lat). Jest gatunkiem stosunkowo odpornym na mróz. Dżdżownica kompostowa może być hodowana zarówno w kompoście, jak i bezpośrednio w ziemi. To typowa dżdżownica wierzchniej warstwy gleby, a więc warstwy próchniconośnej. Jest ona bardzo aktywna, szybko się namnaża i dzięki temu znacząco przyśpiesza rozkład materii organicznej. Jest to gatunek, który ogrodnicy celowo wprowadzają do kompostowników, bo ta dżdżownica nie jest rodzimym gatunkiem. efektywnie przerabia materię organiczną w płytszej warstwie gleby/ściółki. Zwykle jest to głębokość 10-20 cm. Nie zarzucać ją dużą warstwą materii organicznej – nie schodzi 0,5 – 1,5 m w głąb kompostownika.

6. Nawożenie mineralne - tylko dolistnie

Ulewy, zalania wypłukują składniki odżywcze. Największe są straty azotu. Z uzupełnieniem składników mineralnych należy zaczekać do wiosny. Jesienią i tak nie powinno się już nawozić roślin azotem, gdyż opóźnia to ich wejście w stan spoczynku zimowego i osłabia mrozoodporność.

Dlatego rośliny pozostałe w ogrodzie po powodzi najlepiej delikatnie dokarmić jedynie dolistnie stosując naturalne, organiczne środki lub nawozy dolistne, takie jak np. Zielony Busz Himal. Poza niezbędnymi dla roślin minerałami, preparat ten zawiera miedź, która uodparnia rośliny na choroby, a także czosnek i piołun, które odstraszają szkodniki

7. Opryski grzybobójcze

Woda stworzyła możliwość zaatakowania roślin przez chorobotwórcze grzyby. Można zastosować profilaktyczne opryskanie wszystkich roślin wieloletnich środkami grzybobójczymi.

Scorpion 325 SC koncentrat w postaci stężonej zawiesiny do rozcieńczania wodą (SC) o działaniu wgłębnym i układowym, stosowany zapobiegawczo i interwencyjnie w zwalczaniu chorób powodowanych przez grzyby. Temperatura zabiegu wynosi od 15 – 20 °C, prędkość wiatru przekracza 4 m/s. Opakowanie 10 ml wystarcza maksymalnie na 15 l wody, 2-7 litrów na 100 m². Zupełnie bezpiecznym okresem od zabiegu do opadów deszczu będą 2 godziny.

NOWY SEZON - NOWE WYZWANIA

NIE ZALECA SIĘ UPRAWY NOWALIJEK: sałata, rzodkiewka, szpinak, kalarepa

Po co ryzykować?

Dać glebie i sobie czas ! Stosowane preparaty mikroorganiczne zadziałają – jednak wymaga to wszystko czasu.

ZALECA SIĘ PRZEKOPAĆ/ ZAPRAĆ WYSIANĄ MIESZANKĘ  - NAWÓZ ZIELONY.

Przygotować glebę pod uprawę warzyw ciepłolubnych

Posiać/posadzić rośliny ozdobne łatwe w uprawie, jednoroczne

Stosować odpowiednie nawożenie mineralne.

Obserwować i reagować (glebę, rośliny, występowanie patogenów).

Przygotować nowy kompostownik

Odkazić narzędzia

PRZED ZAŁOŻENIEM NOWYCH UPRAW wskazane jest nawożenie obornikiem, kompostem lub torfem ogrodniczym - poprawia strukturę gleby i wzbogaca ją w składniki pokarmowe. Po zastosowaniu nawozów organicznych gleba ulega przemianom, prowadzącym do tworzenia związków próchnicznych i uwalniania składników mineralnych.

CO MOŻNA ZROBIĆ?

Jednym z najważniejszych działań, jakie możesz podjąć, jest poprawa przepuszczalności gleby.

Jeśli gleba w twoim ogrodzie jest ciężka i gliniasta, warto dodać do niej organiczne materiały, takie jak kompost, piasek lub drobne kamienie, które pomogą w lepszym odprowadzaniu wody.

Regularne spulchnianie gleby również wspiera naturalny drenaż i zapobiega jej zagęszczaniu się/ zbiciu.

Zmorą miast i wsi jest wszędobylski beton: kostka brukowa, chodniki, place targowe, parkingi, asfaltowe ulice, ścieżki rowerowe itp. Z takich powierzchni woda szybko i swobodnie spływa, zalewając pobliskie domy i osiedla.

Kostka brukowa i trawnik to już przeżytek. Koszty założenia trawnika i jego utrzymanie: częste koszenie i podlewanie są kosztowne.

Lepiej założyć łąkę kwietną, która jest kolorowa, przyciąga pożyteczne owady, jest tania w utrzymaniu, ponieważ nie trzeba jej często podlewać, kosi się ją co najwyżej dwa razy w sezonie. I najważniejsze – łąka kwietna zatrzymuje więcej wody opadowej niż trawnik

Globalne ocieplenie skutkuje m.in. przemiennie występujące okresy suszy i powodzie. Powodzie i zalania gleby były i będą! Życie na Ziemi 

Następnym razem:

 - oceń sytuację – sprawdź, w jakim stopniu ogród został zalany oraz czy istnieją obszary, gdzie woda nadal się gromadzi. Zidentyfikuj miejsca, gdzie mogą występować problemy z drenażem. Aby uniknąć dalszych szkód, warto pomyśleć o tym, jak zabezpieczyć ogród przed kolejnymi zalaniami. Możesz rozważyć wykopanie małych rowków odpływowych lub zainstalowanie systemu odprowadzania wody.

Podczas pracy w zalanym ogrodzie pamiętaj o swoim bezpieczeństwie. Woda po powodzi może być zanieczyszczona, dlatego zawsze noś odpowiednią odzież ochronną. 

Źródło:

Struktura gleby - prof. dr hab. Lesław Zimny

Znaczenie materii organicznej w glebie oraz działania agrotechniczne wspomagające jej utrzymanie -  Bartłomiej Kołacz CDR Radom

Ograniczanie następstw powodzi w produkcji roślinnej i zwierzęcej – WODR w Mikołowie, 1998

Poradnik Dobrych Praktyk – ProBiotics Polska

www.warzywaiowoce.pl

www.e-ogrody.pl

www.naturalnieoogrodach.pl

poradnikogrodniczy.pl

zdj, tutułowe Karina Krasoń

 

www.dionp.pl

www.wikipedia.org

ogrodolandia.pl