Żółta karłowatość jęczmienia – 31 marzec 2024 r.

Żółta karłowatość jęczmienia jest najgroźniejszą na świecie chorobą wirusową, zwłaszcza
dla jęczmienia ozimego, który na etapie kłoszenia lub zaraz po wykłoszeniu jest szczególnie narażony
na porażenie przez wirozę. Utrzymujące się dodatnie temperatury, zwłaszcza w październiku w okresie jesiennym oraz fakt, że mszyca ginie w temperaturze –6°C, sprzyjają żerowaniu wektorów – nosicieli chorób wirusowych na oziminach, z których najgroźniejszymi są przede wszystkim:

- Rhopalosiphum padi – Mszyca czeremchowo-zbożowa,

- Sitobion avenae – Mszyca zbożowa,  

Środowiskiem naturalnym dla mszycy czeremchowo-zbożowej jest obszar Polski z tego względu liczebność  tego gatunku stanowi 70–80% populacji wszystkich mszyc na zbożach. Skutkiem czego jest głównym, wektorem wirusów przenoszonych przez mszyce na zbożach. Mszyce nabywają wirusy
w czasie przejściowym pomiędzy okresem pożniwnym a wschodami ozimin żerując na dziko-rosnących trawach. Przenoszenie wirusa jest możliwe dzięki sposobowi żerowania tych szkodników za pomocą specjalnie ukształtowanego aparatu gębowego (kłujki), umożliwiającego wysysanie soku
z zainfekowanej rośliny. Raz zainfekowany insekt jest nosicielem wirusa przez całe życie, natomiast nie przekazuje go potomstwu.

Objawy żółtej karłowatości jęczmienia ozimego.

Opanowane przez wirusa rośliny posiadają na wierzchołkach liści intensywne żółte przebarwienia przez co objawy choroby łatwo pomylić z brakiem substancji odżywczych rośliny lub przemrożeniem liści. Oprócz skarłowacenia i zżółknięcia, obserwuje się intensywne krzewienie, powodujące zmiany pokroju roślin. Przy silnym porażeniu roślin dotkniętych żółtą karłowatością może dojść
do niewykształcenia kłosów lub niedostatecznego wykształcenia ziarna.

Przeciwdziałanie wirusowi żółtej karłowatości.

Mając na uwadze, że choroba wywołana przez wirus jest nie uleczalna przez jakiekolwiek środki chemiczne i nie chemiczne, jedynym sposobem ochrony jęczmienia ozimego przed wirusem żółte karłowatości jest zapobieganie.  Obserwowanie plantacji pod kątem występowania mszycy jest konieczne w celu określenia prawidłowego terminu zwalczania chemicznego wektorów na jęczmieniu ozimym, zazwyczaj zabieg opryskiwaczem należy wykonać 5-6 tygodni po wschodach roślin, jednak
że by zabieg okazał się skuteczny kluczowe jest określenie liczebności szkodników, gdyż zbyt późne
lub zbyt wczesne wykonanie zabiegu nie ochroni plantacji przez wektorami. Próg ekonomicznej szkodliwości występowania mszycy na jęczmieniu ozimym wynosi 5 mszyc na 1 kłosie, po osiągnięciu
lub przekroczeniu tej liczby należy bezzwłocznie wykonać oprysk odpowiednim insektycydem postępując zgodnie z treścią etykiety. Przy pomocy wyszukiwarki środków ochrony roślin powszechnie dostępnej na stronie:

https://www.gov.pl/web/rolnictwo/wyszukiwarka-srodkow-ochrony-roslin---zastosowanie

można znaleźć aktualnie dopuszczone do użytku środki ochrony roślin zwalczające mszycę
na jęczmieniu ozimym. Oprócz chemicznego sposobu przeciwdziałania zarażeniem wirusem żółtej karłowatości przez wektory, dostępne są również metody Agrotechniczne takie jak:

-  właściwy płodozmian,
-  uprawa z dala od siedlisk zimowych mszyc (zboża, czeremcha zwyczajna, dzikie róże),
-  zrównoważone nawożenie azotowe,
-  ochrona wrogów naturalnych mszyc,
-  opóźnienie terminu siewu,
-  koszenie traw na obrzeżach plantacji,
- zastosowanie odmiany jęczmienia ozimego tolerancyjnej na chorobę wirusową żółtej karłowatości jęczmienia ozimego, jak np. Paradies od Saaten Union. Zademonstrowanej na IV Krajowych Dniach Pola w 2023 roku.

Jęczmień ozimy PARADIES, pole demonstracyjne Sielinko 20.04.2023r.

Wirus żółtej karłowatości jęczmienia ozimego jest bardzo groźną chorobą, która może doprowadzić
do dużych strat finansowych. Najskuteczniejszą metodą zwalczania wirozy jest systematyczna lustracja plantacji jęczmienia ozimego w okresie jesiennym pod kątem występowania mszyc, głównych wektorów wirusa żółtej karłowatości w Polsce.

Obrazy:

- Żółta karłowatość jęczmienia ozimego: Fot. PAWEŁ CHLEBOWSKI;

- Jęczmień ozimy PARADIES: https://www.dnipola2023.pl/pola-demonstracyjne/sielinko/jeczmien-ozimy/jeczmien-ozimy-paradies, dostęp: 02.04.2024 r.;

- Mszyca zbożowa: https://influentialpoints.com/Gallery/Sitobion_avenae_English_Grain_aphid.htm, dostęp: 07.08.2024r.;

- Mszyca czeremchowo-zbożowa: https://aphidtrek.org/?page_id=250, dostęp: 02.04.2024r.

Bibliografia:

- Metodyka integrowanej ochrony jęczmienia ozimego i jarego dla producentów, Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy, ISBN 978-83-89867-78-0;

- Atlas chorób roślin rolniczych dla praktyków, Top Agrar Polska, ISBN 978-83-61078-53-1;

- Choroby wirusowe zbóż w Polsce – Występowanie i Zapobieganie, Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy, Poznań 2010;

- https://www.dnipola2023.pl.