Komisarz Janusz Wojciechowski o rolnictwie

14 listopada 2023 roku w Airport Okęcie w Warszawie odbyła się kolejna już konferencja „Narodowe Wyzwania w Rolnictwie”, w której miałem przyjemność uczestniczyć co prawda tylko w formie online, ale interesująca tematyka merytoryczna wynagradzała nawet takie uczestnictwo.  Części inauguracyjna konferencji Narodowe Wyzwania w Rolnictwie w tym roku skupiła się wokół tematyki zarządzanie ryzykiem w produkcji rolnej. Pierwszy zabrał głos Janusz Wojciechowski, komisarz EU ds. rolnictwa, analizując pięć kwestii istotnych dla rolnictwa w ostatnim czasie. Radosław Iwański, redaktor naczelny miesięcznika „Farmer” oraz Agnieszka Kozłowska redaktor portalu farmer.pl  podkreślili, że na produkcję rolną wpływa wiele czynników, np. polityka, jak Europejski Zielony Ład czy pakiet „Fit for 55”, a także różne uwarunkowania prawne, geopolityka, w tym niestety wojny, jak również kwestie ekonomiczne. To wszystko ma ogromny wpływ na codzienne życie rolnika. Jak rolnicy mają odnajdować się w tej rzeczywistości, jak mają stawiać czoła wyzwaniom i wreszcie jak mają zarządzać, aby unikać trudnych sytuacji. Czy mogą liczyć na jakąś pomoc? – pytał we wprowadzeniu Radosław Iwański. Komisarz Wojciechowski, który pierwszy zabrał głos odpowiadając na postawione we wstępie pytania zaznaczył, że obecnie mamy do czynienia z pięcioma bezprecedensowymi sytuacji w rolnictwie europejskim.                                                                                                                                      

Wpływ polityki narodowej na rolnictwo. Pierwszą zasadniczą zmianą jest według komisarza znacznie większy niż do tej pory wpływ polityki narodowej na rolnictwo. Trwa dyskusja publiczna o tym, że UE chce poszerzać swoje kompetencje dotyczące lasów, zdrowia, środowiska i wiele innych. To jest inicjatywa, która powstała w parlamencie europejskim, a nie jest inicjatywa KE. O tyle w rolnictwie stało się coś innego – cały czas mamy Wspólną Politykę Rolną, wspólny rynek, ale mamy też krajowe plany strategiczne. Polski KPS zatwierdzony przez KE jako jeden z pierwszych powstał w Polsce. To jest rzeczywiście krajowy i polski plan strategiczny, oczywiście konsultowany i akceptowany przez KE, musi spełniać te kierunki, które wynikają ze wspólnej polityki rolnej, ale planowanie i programowanie jest na poziomie krajowym – podkreślił komisarz Janusz Wojciechowski.                                      

Zwiększenie budżetu europejskiego na rolnictwo. Drugą istotną kwestią poruszoną przez komisarza jest budżet. Po raz pierwszy w tym okresie finansowania budżet na rolnictwo został zwiększony. Zwykle komisja przedstawiała większe propozycje w planach siedmioletnich, a potem były one redukowane przez państwa członkowskie, które nie chciały płacić większych składek. Tym razem stało się odwrotnie – budżet w propozycji KE został zwiększony o 26 mld, jeśli chodzi o polski budżet z WPR to w propozycji komisji został zwiększony o 3 mld, a ostatecznie po uwzględnieniu części z krajowego planu odbudowy to są 4 mld. Było planowane 30,5 mld, jest łącznie z tą częścią przewidzianą z KPO 34, 5 mld. Pierwszy raz udało się tak istotnie zwiększyć budżet na WPR. Budżet jest wciąż jeszcze niewystarczający ale pierwszy raz udało się tak istotnie go zwiększyć.                     

Europejski zakaz importowy dla Ukrainy. Trzecia sprawa, która budzi w Polsce wielkie emocje to Ukraina i problemy, które dotknęły polskie rolnictwo w związku z importem z Ukrainy. I tu znów pierwszy raz w historii Unii udało się wprowadzić regionalny zakaz importowy. Import czterech produktów, które destabilizowały rynek (pszenica, kukurydza, rzepak i słonecznik), został zatrzymany do pięciu krajów, tzw. przyfrontowych, w tym do Polski – mówił komisarz Wojciechowski. Zapewnił również, że mimo zarzutów, że odbyło się to za późno, zostało zrobione najszybciej, jak było to politycznie możliwe ze względu na sprzeciw 14 państw, a w pewnej chwili 20 państw przeciw wprowadzeniu ograniczeń w handlu z Ukrainą. Myślę, że decydującym argumentem – mówił Janusz Wojciechowski – było to, gdy przedstawiłem na posiedzeniu rady skalę importu. Import z Ukrainy w 2022 r. w porównaniu z 2021 r. wzrósł z 7 do 13 mld euro. Rolnicy w całej Europie są pełni obaw w kwestii Mercosuru, czyli porozumienie z czterema krajami Ameryki Południowej (Brazylia, Argentyna, Paragwaj i Urugwaj), obawiają się, że te zobowiązania spowodują wielki kryzys w rolnictwie europejskim. Skutki Mercosuru to będą 2 mld euro z importu, a tu w ciągu 7 miesięcy jest 6 mld, czyli trzy Mercosury – w tym jeden do Polski, ponieważ import do Polski zwiększył się o 2 mld euro. Po tym argumencie nie zebrała się większość, żeby zablokować import z Ukrainy. Nikt ostatecznie tego nie negował. Komisarz przypomniał również, że mimo iż 15 września ograniczenie importowe wygasło, a Polska zastosowała jednostronne ograniczenie, to nie ma żądnego postępowania i procedury naruszeniowej w tej sprawie przeciwko Polsce.                                                                                                                  

Pomoc dla rolników w ramach pomocy publicznej. Kolejna sprawa kwestia, którą poruszył komisarz, dotyczyła pomocy publicznej dla rolników w sytuacji kryzysowej. Zapewnił, że Unia otworzyła szeroko możliwości pomocy publicznej w ogóle, ale włączenie rolnictwa do tej pomocy nie było wcale takie łatwe – argumentowano to, że jest przecież WPR i stamtąd powinna płynąć pomoc. Do tej pory 9 mld euro zostało przeznaczone przez państwa członkowskie na pomoc publiczną, w tym 3,5 mld na pomoc w Polsce. W ciągu 18 miesięcy  KE 18 razy  podejmowała decyzje dotyczącą możliwości udzielenia Polsce pomocy z rezerwy kryzysowej z możliwością dofinansowania 200% z budżetu krajowego – najpierw pomoc była w związku z ptasią grypą dla drobiu, potem dla trzody, a potem wnioski na pomoc krajową. Wszystkie wnioski polskie zostały przyjęte pozytywnie. Nigdy nie było pomocy na taką skalę i obawiam się, że w przyszłości już takiej nie będzie – podsumował komisarz Wojciechowski.                                                                                                          

Niepodpisanie porozumienia z Australią. Jako piątą bezprecedensową sytuację komisarz wymienił uznanie interesów rolników za nie mniej ważne niż innych. Kilka tygodnie temu nie doszło do podpisania porozumienia z Australią na spotkaniu G7 w Osace. Chyba po raz pierwszy KE tak jednoznacznie stanęła po stronie rolników i nie zgodziła się na porozumienie, w którym inne branże miałyby zyskać kosztem rolników, a rolnictwo miałoby stracić. Z Nową Zelandią porozumienie został podpisane, ale z warunkami, jakie były akceptowalne dla rolników. Porozumienia z Australią nie podpisano, ponieważ Australia domagała się takich kwot eksportowych, takich koncesji na rolnictwo, na które nie mogliśmy się zgodzić i nie zgodziliśmy się – zapewnił komisarz. Podkreślił, że interesy rolników są bronione na tyle, na ile to jest politycznie możliwe, choć jest to bardzo trudne politycznie, ponieważ świat niestety nie składa się z samych przyjaciół rolnictwa i o wszystkie sprawy dotyczące tej branży trzeba walczyć.

Relacje z innych tematów i dyskusji w następnej odsłonie