Zimowe zalecenia dla kur w chowie przyzagrodowym

 W przyzagrodowym chowie drobiu żywienie zimowe znacznie różni się od letniego. Latem kury nioski pobierają duże ilości traw, ziół, a także owadów i innych bezkręgowców, mogą one stanowić nawet 40% pobranej karmy. W okresie zimowym brakującą część składników odżywczych kury muszą otrzymać w paszy oraz w postaci dodatków mineralno-witaminowych, ze wszystkimi niezbędnymi składnikami pokarmowymi. W zimie kury należy karmić trzy razy dziennie. Najlepsza pora, to godziny ranne, kiedy ptaki są najaktywniejsze i zjadają najwięcej paszy. W tym czasie najlepiej podawać im suchą mieszankę pełnoporcjową. W południe można zadać im mieszankę wilgotną zawierającą pasze gospodarskie. Na wyniki produkcyjne korzystnie wpływa dodatek pasz objętościowych takich jak parowane ziemniaki, marchew, dynia a w celu wybarwienia żółtek jaj możemy dodać do paszy susz z zielonek. Podczas długiego przebywania kur w pomieszczeniu każda z nich musi mieć swobodny dostęp do karmideł i poideł, w przeciwnym razie będą zestresowane, co znacznie obniży ich produkcyjność. Długość brzegu karmidła dla jednej nioski powinna wynosić 14 cm w przypadku karmideł rynnowych i 8 cm w przypadku karmideł cylindrycznych. Karmidła źle skonstruowane i nadmiernie napełniane mogą powodować straty karmy nawet do 30%. Podstawą żywienia drobiu są mieszanki zbożowe. Rano najlepiej jest podać śrutę i zboża gniecione, wieczorem natomiast karmimy ptaki mieszanką złożoną głównie z całych ziaren, gdyż kury trawią je najdłużej dostarczając przez długi czas niezbędnej energii. Najcenniejszymi komponentami mieszanek paszowych dla kur to kukurydza i pszenica, są bogatym źródłem energii, nie zawierają związków antyżywieniowych i są paszą bardzo dobrze przyswajaną, a dodatkowo kukurydza zawiera dużo ksantofili – barwników korzystnie wpływających na wybarwienie żółtka jaj. Kukurydza oprócz wysokiego poziomu energii zawiera stosunkowo dużo białka, ponadto jest bogatym źródłem witamin A oraz E i zawiera mało włókna. Dorosłym kurom ziarno kukurydzy można podawać w całości lub w kolbach, jednak lepiej przyswajalne jest ziarno rozdrobnione. Należy pamiętać, że ziarno kukurydzy z uwagi na dość dużą zawartość wody powinno być dosuszane, w przeciwnym wypadku może zostać porażone przez grzyby. Pszenica, podobnie jak kukurydza, jest bardzo chętnie pobierana przez drób i zawiera dużo białka oraz energii. W zasadzie zboże to można stosować w żywieniu kur bez ograniczeń. Jęczmień zawiera zdecydowanie więcej włókna, dlatego często stosuje się ziarno łuskane, ponadto w ze względu na związki antyżywieniowe dorosłym ptakom nie powinniśmy podawać więcej niż 30%, a ptakom młodym nie więcej niż 15% jęczmienia. Żyto zawiera małą ilość białka i z uwagi na zawartość substancji antyżywieniowych może być stosowane tylko w żywieniu drobiu dorosłego w ilości do 10 %, koniecznie po wcześniejszym ześrutowaniu, w przeciwnym razie może powodować zaburzenia pokarmowe. Zboża w okresie zimowym powinny być uzupełniane komponentami wysokobiałkowymi, takimi jak poekstrakcyjna śruta sojowa, śruta rzepakowa, a także nasiona roślin bobowatych, takich jak groch, łubin czy bobik. Żywienie zbożami można także uzupełniać koncentratem białkowym przeznaczonym dla kur niosek. Mieszanka powinna zawierać 17-18 % białka ogólnego oraz 11,7 MJ/kg energii metabolicznej. Jeżeli kury starsze znoszą mniejsze jaja, oznacza to, że w paszy jest za mało energii. Zwiększamy wówczas w mieszance udział pszenicy, kukurydzy i dodajemy poekstrakcyjną śrutę sojową. W tym miejscu należy wyjaśnić, że wszystkie młode kury od 18 tygodnia życia czyli początku nieśności, będą znosiły jaja małe bez względu na rasę, ród czy linię, z której pochodzą i jest to prawidłowość uwarunkowana genetycznie. Należy pamiętać także, aby w okresie zimowym podawać ptakom gastrolity (żwirek, piasek rzeczny, małe kamyki). Ptaki, dziobiąc połykają je w całości i w ten sposób przez przełyk dostarczają je do swojego mięśniowego żołądka zwanego „mielcem”. Działa on podobnie jak „żarna” młynarskie rozcierając mechanicznie zjadany pokarm i w ten sposób przygotowuje treść pokarmową np. w postaci pobranych w całości ziaren zbóż czy skorupiaków do gruczołowej części żołądka odpowiedzialnego za trawienie. Bez gastrolitów ptaki nie są w stanie strawić połykanego w całości ziarna. Nie wolno zapominać o stosowaniu dodatku kredy pastewne, która dostarczy cennego wapnia potrzebnego do budowy mocnych kości oraz skorupy jaj. Jakość skorupy, zwłaszcza jej wytrzymałość, ma duże znaczenie, ponieważ wpływa na straty spowodowane stłuczeniem jaj podczas nieśności oraz w czasie zbioru, przechowywania i transportu. Zimą zapotrzebowanie drobiu na wodę jest tylko minimalnie mniejsze niż wiosną czy jesienią, poza tym ptaki pozbawione są soczystych traw, z których pobierały jej dużą część. Każda kura potrzebuje około 0,3- 0,4 litra wody dziennie. Kaczki i gęsi praktycznie każdy kęs paszy popijają wodą oraz płuczą w niej dzioby i nozdrza. Z tego względu niezamarznięta i świeża woda jest bezwzględnym wymogiem w kurniku. W czasie mrozów nie należy podawać ptakom wody bardzo ciepłej (parującej), gdyż para podczas picia będzie osadzała się na ich głowach (grzebieniach, dzwonkach), a po wystygnięciu spowoduje ochłodzenie organizmu, a nawet odmrożenia. Należy przede wszystkim pamiętać aby ptaki miały cały czas nieograniczony dostęp do świeżej wody o temperaturze około 10-15°C. Jeżeli w kurniku nie ma automatycznych poidełek kropelkowych, wodę stojącą w „naczyniach” powinno się wymieniać. Brak wody u kur niosek przez dobę może spowodować wstrzymanie nieśności jaj nawet do dwóch tygodni. Kurom do utrzymania wysokiej nieśności w okresie zimowym potrzebny jest odpowiedniej długości dzień świetlny, wynoszący co najmniej 15 -16 godzin, jeśli dzień trwa krócej niż 12 godzin, światło nie zdąży zadziałać na układ hormonalny, układ rozrodczy przestaje funkcjonować i kury nie znoszą jaj. Jakiekolwiek próby pobudzania ich do ponownej nieśności bez dodatkowego doświetlania (wydłużenia dnia świetlnego) nie przyniosą żadnego efektu. Światło można zapalać wcześnie rano albo gasić późno wieczorem. Można też doświetlać kurnik trochę rano i trochę wieczorem. Przy 9-godzinnym naturalnym dniu kury muszą mieć sztuczne światło przynajmniej przez dodatkowe 6 godzin. Jeśli rano światło zostanie włączone o 6.00 na 2 godziny, ponownie trzeba zapalić je, kiedy tylko nastanie zmrok (ok. godz. 17) i zgasić dopiero o 21 - 22, łącznie dzień świetlny dla kur będzie miał długość 16 godzin. Jednocześnie należy pamiętać, że zbyt długi dzień świetlny i jaskrawe światło sprawiają, że ptaki są zestresowane. Stres w stadzie kur niosek może spowodować kanibalizm i pterofagię.

Kurnik zimą musi być ciepły, suchy, czysty i przestronny. Jeżeli zagęszczenie drobiu będzie zbyt duże, pogorszy to wentylację, mniej będzie świeżego powietrza oraz zwiększy się wilgotności powietrza i ściółki. Duża wilgotność jest przyczyną wyższej zachorowalności ptaków i upadków przez zawilgocenia ściółki oraz paszy, a w rezultacie do namnażania się różnych patogenów w tym grzybów. Nadmierna wilgotność powoduje też, że pierze traci właściwości izolacyjne, co prowadzi do zwiększenia liczby zachorowań. Słaba wentylacja powoduje nie tylko dużą wilgotność w budynku, ale także zwiększenie stężenia powstających w ściółce szkodliwych gazów: metanu, siarkowodoru i amoniaku. Działają one nie tylko drażniąco na organizm ptaków, ale może też powodować w stadzie wzrost agresywności oraz wspomniane wyżej pterofagię i kanibalizm. Sprawna i odpowiednia wentylacja to podstawa warunków zoohigienicznych w kurniku. Kiedy kury spędzają cały czas w kurniku, trzeba codziennie sprzątać odchody i kontrolować jakość ściółki. Należy ją wymieniać i na bieżąco uzupełniać świeżą słomą. Aby utrzymać dobrą nieśność kur w okresie zimowym, należy dbać, by temperatura w kurniku nie spadła poniżej 6°C. gdyż nieśność u kur niosek może obniżyć się o 20 %. Optymalną nieśność uzyskuje się przy temperaturze powyżej 14°C.

Chcąc mieć stały dochód z przydomowej produkcji jaj konsumpcyjnych w zimie, zachować ciągłość sprzedaży i nie stracić swoich klientów z powodu spadku lub utraty nieśności, zadbajmy o właściwe żywienie, odpowiednie warunki zoohigieniczne i optymalny dobrostan kur.