Różnorodność biologiczna spożywanych produktów roślinnych uległa drastycznemu zmniejszeniu na przestrzeni historii ludzkości. Może to być jedna z przyczyn wielu chorób cywilizacyjnych. Obecnie ludzie spożywają 180 gatunków roślinnych wśród których sześć dostarcza 90 % żywności, natomiast w odległych czasach, przed 5 tysiącami lat, człowiek spożywał około 2 tysięcy gatunków. Stare odmiany i gatunki roślin są wypierane bezpowrotnie przez nowe, które uprawia się chętniej z powodu wyższej wydajności, wytrzymałości przechowalniczej, a także apetycznego wyglądu. Giną stare genotypy, które wytworzył człowiek w ciągu setek lat uprawy.

Polska jest jednym z państw, które zobowiązało się do zachowania zasobów genowych roślin podpisując światową Konwencję o różnorodności biologicznej. Zwrócenie uwagi na znaczenie różnorodności dla rozwoju społeczeństw doprowadziło do wprowadzenia działań mających na celu zachowanie różnorodności w agrosystemach rolniczych, zróżnicowania produkcji rolniczej oraz zachowania dziedzictwa kulturowego. Ustawa o nasiennictwie z 9 listopada 2012 r. umożliwiła rejestrację odmian regionalnych i amatorskich , a co za tym idzie obrót takimi nasionami. Odmiany regionalne mogą być uprawiane na obszarach, gdzie intensywna uprawa nie jest możliwa ze względów ekonomicznych lub obszarach podlegających ochronie przyrody.

Regionalne i amatorskie odmiany warzyw to m.in.: cebula wolska i lubartowska, cebula szalotka, kapusta Kamienna Głowa, pomidor „Malinowe serce”.

Rośliny rolnicze zaliczane do odmian regionalnych i amatorskich:

- pszenica ozima -Ostka Kazimierska, Kujawianka Więcławicka, Wysokolitewka Sztywnosłoma

- pszenica jara: Ostka Złotnicka, pszenica orkisz

- owies:Udycz Żółty, Owies Szorstki

- ziemniak -:odmiana Pierwiosnek

oraz inne gatunki.

Rolnicy, którzy chcieliby zająć się uprawą odmian regionalnych i/lub amatorskich, które są zarejestrowane w Krajowym Rejestrze oraz pozostałych wskazanych gatunków zagrożonych erozją genetyczną ( pszenica płaskurka, pszenica samopsza , żyto krzyca, lnianka siewna, nostrzyk biały, lędzwian siewny, soczewica, pasternak, przelot pospolity, gryka) mają możliwość skorzystania rolnictwie ze wsparcia finansowego ze środków PROW 2014-2020 w ramach Działania rolnośrodowiskowo-klimatycznego , Pakiet 6 .Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych, w wysokości i 750 zł/ha uprawy. Natomiast rolnicy zachowujący odmiany regionalne lub amatorskie mogą liczyć na wsparcie 1000 zł/ha na wytwarzanie materiału siewnego.

Tradycyjne odmiany zasługują również na uwagę rolników zajmujących się produkcją ekologiczną, którzy poszukują odmian roślin mających małe wymagania glebowe i odporne na choroby.

Wiadomości źródłowe:

1.Biuletyn informacyjny MRiRW 7-8/2015 „Powrót dawnych odmian”

2.Informator nt. Starych odmian roślin rolniczych i ogrodniczych występujących na terenie Rzeczpospolitej Polskiej i możliwości ich introdukcji do uprawy jako odmiany regionalne i amatorskie - wydawca MRiRW 2015 r.