W ostatnim czasie pojawiło się wiele informacji medialnych dotyczących występowania na terenie naszego kraju barszczu Sosnowskiego i zagrożeń jakie powoduje kontakt z tą inwazyjną rośliną. Roślina ta obecna jest również na terenie powiatu kłobuckiego i zaczyna się coraz bardziej rozpowszechniać w środowisku wypierając inne rodzime gatunki roślin.

Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.) –dwuletnia roślina należąca do rodziny selerowatych(Apiaceae). W pierwszym roku wytwarza rozetę , a w drugim roku wyrastają pędy nasienne .Po wydaniu nasion roślina zamiera , ale zdarza się ,że ze z niektórych rozet nie wyrastają pędy nasienne i wtedy rośliny owocują później niż w drugim roku wegetacji , stając się roślinami wieloletnimi. Zdolność kiełkowania nasion osiągnięta jest po 60-90 dniach stratyfikacji w temperaturze od 2-5⁰C. Proces ten w warunkach naturalnych następuje w okresie zimy , po uprzednim rozsianiu się nasion. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania przez okres 4 lat. Młode rośliny barszczu Sosnowskiego są podobne do siewek barszczu zwyczajnego. Do końca wegetacji jesiennej tworzą rozetę o liściach osiągających 15-35 cm wysokości .Z rozety tej pod koniec maju lub na początku czerwca zaczyna wybijać łodyga. Liście wyrastające z rozety są bardzo duże i osiągają niekiedy od 150 do 200 cm długości. Łodyga oraz liście na dolnej stronie są delikatnie owłosione. Korzeń roślin palowy , może wyrastać do głębokości 200 cm. Kwiatostany tworzą baldachy złożone z baldaszków. Proces dojrzewania nasion rozpoczyna się w drugiej połowie lipca , po ich wydaniu roślina obumiera w sposób naturalny. Jedena roślina jest zdolna wydać kilkadziesiąt tysięcy nasion , które rozprzestrzeniają się z wiatrem , wodą i zwierzętami.

Barszcz Sosnowskiego pochodzi z rejonu Kaukazu, skąd został rozprzestrzeniony na rozległych obszarach Europy środkowej i wschodniej, gdzie stał się rośliną inwazyjną. W okresie od lat pięćdziesiątych do siedemdziesiątych XX wieku wprowadzany był do uprawy w  niektórych krajach bloku wschodniego jako roślina pastewna. Eksperymentalnie uprawiany był w niektórych ośrodkach na terenie kraju. Okazało się , że wartość paszowa tej rośliny jest mniejsza niż się spodziewano i zaniechano uprawy.

Do Polski sprowadzony został w końcu lat pięćdziesiątych XX wieku i początkowo był przedmiotem badań nad właściwościami leczniczymi. Po kilku latach trafił do uprawy jako tania roślina pastewna, głównie do państwowych gospodarstw rolnych. W latach 80. zaniechano uprawiania barszczu, ale roślina zaczęła błyskawicznie się rozprzestrzeniać, na początku głównie w południowej Polsce, ale w ostatnim czasie jej stanowiska odnajduje się w wielu miejscach na terenie kraju. Choć są systematycznie likwidowane, dzięki silnemu systemowi korzeniowemu błyskawicznie odrastają i stanowią poważne zagrożenie dla naszego zdrowia. Barszcz Sosnowskiego można spotkać w wielu miejscach, rośnie na łąkach i w przydrożnych rowach, nad brzegami rzek i jezior, wzdłuż rowów melioracyjnych.Pomimo swojego bardzo charakterystycznego wyglądu barszcz olbrzymi i barszcz Sosnowskiego często jest mylony innymi gatunkami roślin. Osoby, które nigdy nie widziały kaukaskich barszczy często mylą je z innymi roślinami o dużych liściach lub rodzimym barszczem zwyczajnym. Naukowa literatura wymienia także inne gatunki, które ze względu na swój wygląd są często mylone z kaukaskimi barszczami. Należą do nich: pasternak zwyczajny, arcydzięgiel litwor, dzięgiel leśny. Rośliny te dorastają do 2 m wysokości, jednak są delikatniejsze w budowie.

Barszcz Sosnowskiego jest rośliną niebezpieczną dla naszego zdrowia i życia. Ma działanie toksyczne i alergizujące. Włoski na łodygach i liściach wydzielają parzącą substancję, która zawiera furanokumaryny. Te szkodliwe właściwości ujawniają się w wysokich temperaturach i przy dużej wilgotności powietrza. U zwierząt powoduje podrażnienie przewodu pokarmowego, biegunkę, nudności, krwotoki wewnętrzne. U ludzi - zapalenie skóry, powstawanie pęcherzy, zapalenie spojówek. Uczulenie skóry, podobne jest do oparzenia, w wyniku którego powstają trudno gojące się rany.

Zwalczanie barszczu Sosnowskiego

Walka z barszczem Sosnowskiego jest trudna z powodu siły jego rozmnażania , odporności na wiele herbicydów oraz konieczności wielokrotnego powtarzania zabiegów niszczących. Metoda mechaniczna jest najprostszą metodą zwalczania tej rośliny. Niszczenie roślin jednorocznych jest najbardziej skuteczne. Najlepiej robić to w okresie jesiennym , ponieważ gatunek ten jest łatwy do rozpoznania po dużych , dorodnych rozetach. Ponieważ barszcz szybko odrasta ,a w korzeniach i liściach magazynowane są składniki potrzebne do zakwitnięcia i wydania nasion , wykaszać należy go często, aby doprowadzić do „zmęczenia roslin”. W drugim roku wegetacji (gdy wyrosły pędy nasienne) przed owocowaniem , tuż przed lub w trakcie kwitnienia powinno się je wykaszać. Ścięte baldachy powinny być zebrane i zniszczone.

Barszcz można również zwalczać stosując metodę chemiczną poprzez zastosowanie oprysków preparatmi zawierającymi glifosat. Glifosat natomiast może być stosowany nawet w pobliżu zbiorników wodnych i jest jedyną substancją oficjalnie zarejestrowaną do zwalczania barszczu w Europie. Zalecanym terminem do stosowania glifosatu w celu zwalczania barszczu jest wczesna wiosna, gdy rośliny mają 20–50 cm wysokości i opryskanie całej rośliny jest możliwe (później jest za duża). Kolejny zabieg zalecany jest pod koniec maja, gdy pojawią się siewki, z nasion które wykiełkowały później. Stosując np. Rundup 360 SL oraz szereg preparatów bazujących na glifosacie poleca się dawkować w proporcji 4,5 do 8 litrów na hektar. Mniejsza dawkę można zastosować latem lub jesienią na same rozety liści, natomiast dawki przewyższające normę zaleca się stosowaniu wobec dorosłych roślin wchodzących w czas spoczynku wegetacyjnego. Środek chemiczny Rundup 360 SL osłabia moc kiełkowania barszczu Sosnowskiego. Widocznym efektem zastosowania chemikaliów jest osłabienie rośliny, natomiast niewidocznym a bardzo ważnym efektem jest osłabienie nasion i możliwości ich kiełkowania. Dawki pośrednie preparatu , w ilości 6l/ha stosuje się na osobniki już osłabione, po jednokrotnym oprysku oraz na jednoroczne rośliny wchodzące w okres kwitnienia. W celu skutecznego wyeliminowania barszczu ze środowiska należy zastosować obie metody. Bardzo ważne jest zachowanie wszelkich środków ostrożności przez osoby wykonujące zabiegi niszczenia ze względu na wysoką toksyczność tej rośliny. Żadna cześć ciała nie może być narażona na bezpośredni kontakt z rośliną. Konieczne jest zakładanie kombinezonów, rękawic i okularów ochronnych.

Na stronie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (http://www.gdos.gov.pl/igo znajduje się zakładka poświęcona inwazyjnym gatunkom obcym. Dostępne jest tam opracowanie „Wytyczne dotyczące zwalczania barszczu Sosnowskiego (Heracleum Sosnowski) i barszczu Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum) na terenie Polski” , które zawiera propozycję metod usuwania barszczy kaukaskich ze środowiska oraz wiele innych przydatnych informacji o tych gatunkach.

1 stycznia 2015 r. weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych, które winno być stosowane bezpośrednio w krajach członkowskich UE. Rozporządzenie w sposób kompleksowy reguluje takie zagadnienia jak: zapobieganie wprowadzaniu i rozprzestrzenianiu się inwazyjnych gatunków obcych, ich wczesne wykrywanie i szybka eliminacja bądź długofalowa i efektywna kontrola populacji w przypadku gatunków rozpowszechnionych.

Do 2 stycznia 2016 r. zostanie opracowany przez Komisję Europejską projekt listy gatunków inwazyjnych stwarzających zagrożenie dla Unii. Również prawo krajowe będzie wymagało dostosowania do nowych przepisów UE, m.in. w zakresie ujednolicenia definicji, określenia procedur i wskazania właściwych organów.

Obecnie zgodnie prawem krajowym, tj. art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, zabrania się wprowadzania do środowiska przyrodniczego oraz przemieszczania w tym środowisku roślin, zwierząt lub grzybów gatunków obcych.

Źródło :Wiadomości internetowe

www.gdos.gov.pl

www.barszczsosnowskiego.pl

-