Integrowana ochrona roślin to sposób ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, wykorzystujący dostępne metody ochrony roślin, głównie niechemiczne, w celu ograniczenia do minimum zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz środowiska naturalnego.

Obowiązek stosowania zasad integrowanej ochrony roślin przez wszystkich profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin od dnia 1 stycznia 2014 r. wynika z postanowień art. 14 dyrektywy 2009/128/WE oraz rozporządzenia nr 1107/2009. Określone są one w załączniku III do dyrektywy 2009/128/WE. Zgodnie, z którymi w pierwszej kolejności preferowane są metody zapobiegania wystąpieniu chorób, szkodników i chwastów.

Zasady te opierają się na trzech podstawowych elementach:

1. Zapobieganie występowaniu i namnażaniu się organizmów szkodliwych
2. Prowadzeniu obserwacji upraw i podejmowaniu decyzji
3. Interwencji gdy środki bezpośredniego zwalczania są konieczne

Pozwala to ograniczyć stosowanie chemicznych środków ochrony roślin do niezbędnego minimum , presję na środowisko naturalne i ochronić bioróżnorodność środowiska rolniczego.

Podstawowe narzędzia, wykorzystywane w integrowanej ochronie roślin to:

1. Metodyki integrowanej ochrony roślin poszczególnych upraw,

1. Progi ekonomicznej szkodliwości (chwastów, chorób i szkodników) – które określają, czas kiedy stosowanie chemicznej ochrony roślin staje się ekonomicznie opłacalne, tzn. przy jakiej liczebności organizmu szkodliwego dla roślin straty, jakie może on spowodować, przewyższają koszty jego chemicznego zwalczania,
2. systemy wspomagania decyzji w ochronie roślin – opierające się na znajomości biologii organizmów szkodliwych, wskazując tym samym optymalny termin wykonania chemicznych zabiegów ochrony roślin.

Zgodnie z zasadą integrowanej ochrony roślin najważniejszymi elementami prewencji są: uprawa roli, zmianowanie, zakup zdrowego materiału siewnego i nasadzeniowego, właściwy dobór odmian i termin wysiewu, ochrona i zwiększenie populacji organizmów pożytecznych czy znajomość chorób, szkodników i chwastów.

Uprawa roli nie tylko niszczy chwasty, które podczas zbioru się osypały, ale pozwala na ograniczenie parowania wody. Orka umożliwia również dokładne wymieszanie resztek pożniwnych i niszczy szkodniki glebowe.

Zmianowanie wpływa między innymi na rozwój organizmów szkodliwych. Kilkuletnie przerwy w uprawie tego samego gatunku rośliny uprawnej na tym samym polu, są podstawowym sposobem unikania występowania na nich niektórych chorób.

Zdrowy materiał siewny i nasadzeniowy. Kwalifikowany materiał siewny i służący do rozmnażania wegetatywnego powinien pochodzić z licencjonowanych źródeł. Materiał ten musi być wolny od zanieczyszczeń nasionami chwastów i porażenia chorobami.

Dobór odmian. Odmiany roślin uprawnych powinny być dostosowane do warunków klimatycznych i glebowych występujących w danym rejonie uprawy. Powinny być to odmiany odporne lub tolerancyjne.

Termin i normy wysiewu. To główne elementy uprawy wpływające na plon. Zbyt wczesny siew np. ozimin umożliwia silny rozwój roślin przed zimą . Powoduje jednak to, że rośliny są mocno zagęszczone i bardziej narażone na porażenie przez choroby. Zbyt późny siew nie pozwala roślinom na wzrost, który wystarczyłby do dobrego przezimowania.

Każdy gatunek rośliny uprawnej wymaga odpowiedniej głębokości siewu. Nieprzestrzeganie tych norm odbija się na kondycji siewek i naraża je na większe porażenie przez choroby odglebowe.

Ochrona i zwiększanie populacji organizmów pożytecznych. Polega na zwiększeniu różnorodności agrocenoz oraz stworzeniu warunków dla występowania organizmów pożytecznych, między innymi poprzez ochronę i tworzenie tzw. infrastruktury ekologicznej obejmującej miedze, zadrzewienia śródpolne, zadrzewienia i zakrzaczenia przydrożne czy oczka wodne.

Znajomość szkodników, patogenów i chwastów. Elementem składowym stosowania zasad integrowanej ochrony roślin jest znacznie większa wiedza niż przy ochronie tradycyjnej, umożliwiająca identyfikację organizmów szkodliwych. Rolnik powinien wiedzieć, kiedy i jakie agrofagi mogą występować na uprawianych roślinach, jaka jest ich biologia, cykl rozwojowy i źródła zagrożenia.