Gromnico ty moja na ścianie mej chaty!
O, jak cię ukochać, wysławiać?
Ja bym cię chciała w świeże przystrajać wciąż kwiaty,
Ja bym cię chciała w złoto oprawić. (?)
tak przed laty pisała nieznana z nazwiska poetka.

Święto Matki Boskiej Gromnicznej obchodzone jest 2 lutego na pamiątkę Ofiarowania Jezusa w świątyni oraz Oczyszczenia Maryi. Tego dnia podczas nabożeństwa święci się przybrane woskowe świece zwane gromnicami. W tradycji ludowej istniało wiele wierzeń związanych z magiczną mocą tych świec i ich światła. Na dzień 2 lutego przypada także dzień osób konsekrowanych w Polsce, w tym roku obchodzony jest po raz 25-ty. Po przyjściu z kościoła w dzień Matki Boskiej Gromnicznej starano się donieść zapaloną gromnicę do domu i wykonywano jej dymem znak krzyża na tragarzu.

Jeśli gromnica zgasła po drodze, zapowiadało to śmierć kogoś z domowników. Jeśli natomiast w tym czasie trzy krople wosku spadły na rękę, była to pomyślna wróżba. Podczas niesprzyjającej pogody gromnicę zapalano dopiero w obejściu? Pochylenie płomienia gromnicy w stronę drzwi oznaczało, że w ciągu roku ktoś odejdzie z tego domu. Z zapaloną gromnicą gospodarz obchodził dom i zabudowania dookoła, klękając na każdym progu, aby złe moce nie miały przystępu do domu. Płomieniem gromnicy kopcono lub wypalano znak krzyża na głównej belce stropowej, a od jej płomienia zapalano wszystkie domowe ognie? W kuchni, w piecu, w lampce oliwnej przed świętym obrazem. Dzisiaj jeszcze wierzymy i tradycję kontynuujemy, że zapalona gromnica przy konającym ma pomóc mu spokojnie odejść na tamten świat. Mówi się, że gromnica potrzebna jest od urodzenia. Rodzimy się - świecą nam światło w kościele, umieramy - wkładają nam do dłoni świecę, żeby nam oświecała ostatnią drogę do Boga, do nowego życia. W domu do tej pory w czasie burzy stawia się w oknie gromnicę, bo wierzy się, że uchroni ona gospodarstwo przed nieszczęściem. To tak jakby człowiek nie był sam, jakby był przy nim jakiś stróż. Człowiek wtedy czuje się bezpieczny, bo jest to światło, w które trzeba też i wierzyć.

Dawniej mówiono, że gromnica jest jak człowiek, a knot to tak jak dusza człowieka. Gromnica się spala i człowiek też się spala. Człowiek żyje ileś lat, gromnica pali się ileś godzin. Człowieka ubywa od młodości do starości i gromnicy też tak ubywa. W gromnicy zawarta jest symbolika światła i życia. Starsi mieszkańcy wsi przytaczają wiele zastosowań gromnic, również na co dzień. Chroni ona zatem przed chorobami, przed gromami i kataklizmami, odstrasza wilki. Pomaga także gasić pożary. Co niektórzy ludzie nawet jak w domu wybuchają pożary to obchodzą dookoła pogorzelisko z zapaloną gromnicą, tak aby ten ogień nie rozprzestrzeniał się na inne budynki, by zdołali go ugasić. Wyprowadzają ten ogień w taką pustkę. Jak wspominają starsi w każdym domu polskim, zarówno pańskim jak kmiecym, była gromnica i palma, na krzyż nad łóżkiem związane. W domach magnackich miewano gromnice przez papieża poświęcane i rozdarowywane. Po niektórych rodzinach zachował się dotąd stary obyczaj palenia gromnicy przed obrazem Bogarodzicy w każdy dzień uroczystości poświęconej czci N. M. Panny.
Warto przypomnieć, że kiedyś gromnice obowiązkowo były wykonywane z wosku i to sprawiało, że po zapaleniu pięknie pachniały. Istniało przekonanie, że sam zapach miał właściwości lecznicze. Szkoda, że obecnie świec woskowych prawie się nie produkuje.

A to ciekawe:

W polskiej tradycji ludowej święto Matki Boskiej Gromnicznej uznawano za moment przełomowy. Dzień stawał się wyraźnie dłuższy, noce krótsze. Nieuchronnie zbliżał się przednówek? czas niedosytu i niepokoju, czy dla wszystkich starczy jedzenia. Pytanie, jak szybko przyjdzie wiosna stawało się więc pytaniem kluczowym. Dlatego świętu temu towarzyszyły rozmaite wróżby i działania magiczne tyczące pogody i urodzaju. Ich wspomnieniem są przysłowia:

Na Gromnicę masz zimy połowicę,
Na Gromnicę łataj bracie rękawice,
Gdy na Gromnicę z dachu ciecze, zima jeszcze się odwlecze;
Gdy na Gromniczną rozstaje? rzadkie będą urodzaje;
Gdy słońce świeci na Gromnicę, to przyjdą większe mrozy i śnieżyce;
Gdy na Gromniczną mróz, chowaj chłopie sanie, szykuj wóz.
O pogodzie wróżono też z płomienia gromnicy: Gdy z gromnicy w kościele ciecze, zima jeszcze się powlecze. Skwiercząca gromnica zapowiadała burzowy rok.
W niektórych rejonach Polski gospodarze błogosławili gromnicą dobytek w stajni, chlewie i oborze, a kawałek gromnicy obciętej od spodu dawali psu, by dobrze pilnował obejścia. Na Podlasiu płomieniem świecy opalano dzieciom końce włosów, aby ustrzec je przed chorobami uszu.
Z gromnicą wychodzono przed dom, gdy w mroźne lutowe noce słychać było wycie wygłodniałych wilków podkradających się pod ludzkie zagrody. Latem podczas burzy z piorunami stawiano zapaloną gromnicę w oknie lub na stole, przy którym gromadzili się domownicy. Dziś nie grożą nam wilki, mamy piorunochrony, a gromnice często traktowane są jako domowy rekwizyt przechowywany w szafie razem z świecami od chrztu i pierwszej komunii dzieci. Może jednak warto od czasu do czasu wyciągnąć je z tych zakamarków. Ileż wspomnień rodzinnych mogą przywołać?

Żródło:TOP