W dniu 30 września 2020 roku w Małopolskim Ośrodku Doradztwa Rolnictwa w Karniowicach odbyło się szkolenie pt. Higiena, bioasekuracja i dobrostan w gospodarstwach rolnych jako alternatywy dla stosowania antybiotyków u zwierząt.

Ilość zużytych antybiotyków w 2012 roku w 26 krajach Unii Europejskiej oraz w Islandii i Norwegii to 3400 tony antybiotyków w postaci substancji czynnej z przeznaczeniem do leczenia u ludzi oraz 7982 tony antybiotyków w postaci substancji czynnej wykorzystanych w hodowli zwierząt.

Jedną z konsekwencji stosowania antybiotyków w dużych dawkach jest narastający problem wytwarzania oporności mikroorganizmów na antybiotyki zarówno wśród ludzi jak i zwierząt. Hodowcy zwierząt powinni pamiętać, że część patogenów może przenosić się ze zwierząt na ludzi (m.in. bezpośredni kontakt ze zwierzętami, spożywanie produktów pochodzenia zwierzęcego, czy też środowisko) w związku z czym istnieje ścisły związek pomiędzy wykorzystaniem antybiotyków w produkcji zwierzęcej ze zdrowiem ludzi.

W świetle podanych danych jednym z podjętych działań przez Unię Europejską jest ograniczenie spożycia antybiotyków przez ludzi i zwierzęta. Zmniejszenie spożycia antybiotyków przełoży się na spowolnienie procesu powstawania i rozprzestrzeniania się antybiotykoodporności.

Wytyczne Komisji Europejskiej z 2015 roku dotyczące rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w medycynie weterynaryjnej stanowiły podstawę do opracowania krajowej strategii w zakresie przeciwdziałania antybiotykoodporności.

W przypadku konieczności stosowania antybiotyków w leczeniu zwierząt konieczne jest przestrzeganie m.in. następujących zasad przez hodowcę:

- przepisywanie i wydawanie antybiotyków musi odbywać się na podstawie diagnozy weterynaryjnej,

- jeżeli jest to możliwe środek przeciwdrobnoustrojowy powinien zostać dobrany na podstawie przeprowadzonego oznaczenia wrażliwości na środki przeciwdrobnoustrojowe,

- w miarę możliwości należy unikać podawania leku całemu stadu zwierząt . Chore zwierzęta powinny być odizolowane i poddane indywidualnemu leczeniu.

- jeżeli zwierzęta cierpią z powodu nawracającej infekcji lub nawracających infekcji wymagającego leczenia antybiotykami powinno podjąć się działania mające na celu wyeliminowanie szczepu mikroorganizmów, ustalając przyczyny nawrotu zakażenia oraz zmieniając warunki produkcji, hodowli zwierząt lub zarządzania.

- należy stosować leczenie środkami przeciwdrobnoustrojowymi ściśle według wskazań lekarza weterynarii podanych na recepcie,

- należy regularnie przeprowadzać ocenę konieczności stosowania leczenia środkami przeciwdrobnoustrojowymi aby uniknąć niepotrzebnego stosowania tych leków,

- w miarę możliwości należy przedkładać alternatywne strategie zwalczania chorób, co do których udowodniono, że są skuteczne i bezpieczne (np. szczepienia) nad leczenie środkami przeciwdrobnoustrojowymi.

Dodatkowo hodowca powinien pamiętać o roli bioasekuracji, czyli działaniu mającemu na celu ograniczenie ryzyka wtargnięcia patogenów do stada zwierząt. Należy przestrzegać m.in. następujących zasad:

- wyposażenie fermy w urządzenia ograniczające dostęp ptaków i gryzoni,

- ogrodzenie i zabezpieczenie fermy przed dostępem dzikich zwierząt i niepowołanych osób,

- należy zwalczać insekty oraz przeprowadzać regularnie deratyzację,

- wprowadzić kwarantannę dla wszystkich nowo przybyłych zwierząt,

- wszystkie osoby wchodzące na teren farmy powinny przejść przez śluzy dezynfekcyjne oraz zmienić wierzchnie okrycie,

- zapewnić odpowiednie warunki przechowywania odchodów zwierzęcych,

- niezwłocznie usuwać martwe zwierzęta z terenu fermy,

- wykonywać okresowy monitoring chorób w stadzie,

Hodowca powinien być świadomy, że stres również powoduje obniżenie odporności u zwierząt. Wśród czynników wywołujące stres u zwierząt hodowlanych można wymienić: czynniki mikroklimatyczne w budynku inwentarskim (zbyt wysoka, niska temp., wilgotność), nadmierne zagęszczenie zwierząt, żywienie (źle zbilansowana dawka pokarmowa, niezapewnienie dostępu wszystkim zwierzętom do jedzenia), brak możliwości odpoczynku.

Stosowanie się do wyżej opisanych zaleceń oraz eliminowanie czynników stresowych ma na celu wzmocnić odporność zwierząt, dzięki czemu zostanie zmniejszona ilość stosowanych środkami przeciwdrobnoustrojowych w hodowli zwierząt. Pamiętajmy, że problem antybiotykooporności dotyczy bezpośrednio nas, substancje, na którą uodporni się dany patogen będzie również nieskuteczny w leczeniu ludzi, dlatego tak ważna jest dbałość o zminimalizowania ryzyka wytwarzania oporności wśród patogenów.

Żródło: Materiały szkoleniowe