W dniach 30-31 marca br. w CDR O/Radom odbyło się szkolenie pt. „Efektywne gospodarowanie zasobami w gospodarstwie rolnym”.
   Zostały tam m.in. omówione wyzwania, przed którymi  stoi obecnie polskie rolnictwo. Zwrócono uwagę na potrzeby adaptacji dla sektorów wrażliwych na zmiany klimatu w rolnictwie, dostosowania produkcji do zmian zasobów ciepła oraz zmian cyklu opadów, gdyż niosą one ze sobą większe ryzyko środowiskowe (np. przesuszenie gleb, ale także degradację obszarów zalewowych w  przypadku powodzi). Przedstawiono proponowane praktyki adaptacyjne opracowane w ramach projektu LCAgri realizowanego przez IUNG-PIB w Puławach wespół z IOŚ-PIB, IA-PAN oraz Zakładami Azotowymi „Puławy” S.A. a dotyczące rolnictwa niskoemisyjnego. W temacie racjonalnej  gospodarki wodą w gospodarstwie rolnym zwracano uwagę na znaczenie oceny zawartości wody (czujniki pojemnościowe) w wierzchnich warstwach gleby oraz profilu glebowym i odpowiednie dostosowanie wielkości nawodnień (w tym ukierunkowanie na oszczędne nawodnienie liniowe - kropelkowe)  ale także potrzebę zwiększania retencji wody na terenach rolnych, tzw. „mała retencja” (poprzez systemy kształtujące właściwą strukturę użytkowania gruntów, systemy uprawowe kształtujące gospodarowanie woda  w profilu glebowym, systemy uprawowo – melioracyjne ograniczające odpływ powierzchniowy, hydrotechniczne systemy rozrządu i magazynowania wód).  W oszczędnym gospodarowaniu wodą deszczową zastosowanie mają także  różnego kalibru zbiorniki na deszczówkę, studnie chłonne, skrzynki i systemy drenażowe, ogrody deszczowe.
   Efekty zmian klimatu, wzrost zapotrzebowania na wodę oraz obawy dotyczące jakości wody ze względu na zanieczyszczenia środowiska są czynnikami dla rozwoju innowacyjnych technologii mających na celu zrównoważone użycie wody w uprawach. Dlatego też powstał projekt FERTINNOWA – Transfer of INNOvative techniques for sustainable WAter use in FERtigated crops (Transfer innowacyjnych technik zrównoważonego zużycia wody w uprawach z fertygacją),  swoista platforma wymiany wiedzy, głównie w aspekcie upraw ogrodniczych.  Konsorcjum projektu zrzesza 23 partnerów (w tym dwóch z Polski – CDR O/Radom i INHORT w Skierniewicach) z 9 krajów Unii Europejskiej i RPA. Jest on  finansowany przez największy w historii program finansowania badań naukowych i innowacji w UE – Horyzont 2020 i potrwa 3 lata (do 31.01.2019). Najważniejsze cele projektu to 1) edukacja producentów rolnych o efektywnych i zrównoważonych sposobach wykorzystania wody przez wymianę wiedzy na temat najnowszych technologii i praktyk związanych z fertygacją i nawadnianiem, 2) wspomaganie działań dotyczących recyklingu i uzdatniania wody wypływającej z gospodarstwa i powtórnego jej użycia, 3) zarządzanie zasobami naturalnymi w celu zwiększenia produkcji ogrodniczej w sposób zrównoważony, 4) prezentacja wybranych technologii lokalnym producentom rolnym podczas wizyt polowych, 5)zapewnienie producentom rolnym narzędzi do zarządzania zasobami wodnymi, aby mogli je wprowadzić w swoich gospodarstwach. Wszelkie bazy danych, narzędzia i inne wytworzone w ramach projektu środki po jego zakończeniu zostaną udostępnione szerszej grupie rolników, naukowców, decydentów i przedsiębiorców.

   Wzrost efektywności gospodarowania ciepłem w gospodarstwie rolnym odbywa się także na wielu płaszczyznach. Większość budynków w Polsce jest słabo bądź wcale nieocieplonych. Starty energetyczne w związku z brakiem odpowiedniej izolacji termicznej kształtują się na poziomie: dach 10 – 25%, wentylacja 30-40%, okna i drzwi 15-25%, podłogi 3-6%, ściany 20-30%. Termomodernizacja budynku stanowi inwestycję dającą możliwość ograniczenia jego  energochłonności nawet o 50%. Przy omawianiu technologii grzewczych podkreślano zalety kotłów z zamknięta komorą spalania, kondensacyjnych, które pracują z wyższą sprawnością (109%) poprzez odzysk ciepła w związku ze skraplaniem pary wodnej zawartej w spalinach. Od 1 kwietnia  istnieje także obowiązek etykietowania energetycznego kotłów na paliwa stałe. Dyskutowano również na temat możliwości wykorzystania  w gospodarstwie rolnym biomasy na cele grzewcze i energetyczne.

   Efektywne gospodarowanie energią elektryczną w gospodarstwie rolnym ze szczególnym uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii koncentruje się głównie na wykorzystaniu energii słonecznej (panele fotowoltaiczne, solarne), pomp ciepła, biomasy oraz biogazu rolniczego. Krytycznie odniesiono się także do spalania śmieci. Ich „taniość” stanowi aksjomat, z którym należy obecnie mocno polemizować – koszty zdrowotne, środowiskowe. Podkreślano znaczenie zasad oszczędnego korzystania z urządzeń gospodarstwa domowego, oszczędnym oświetleniu, zachęcano do zainteresowania się budownictwem pasywnym i energooszczędnym.
   Na konferencji przybliżono  także założenia 3-letniego (2016 – 2019) międzynarodowego  projektu „Baltic Slurry Acidification”, który zakłada zmniejszenie strat azotu z produkcji zwierzęcej poprzez promowanie wykorzystania technik zakwaszania gnojowicy w regionie Morza Bałtyckiego a tym samym złagodzenie procesu eutrofizacji wód Bałtyku. Jest to projekt rolno-środowiskowy finansowany przez program Interreg Regionu Morza Bałtyckiego w ramach obszaru priorytetowego Zasobów Naturalnych.  Bierze w nim  udział 19 partnerów z 8 państw. Polskę reprezentuje Instytut Technologiczno – Przyrodniczy oraz CDR O/Radom. Projekt obejmuje stosowanie pilotażowych technik zakwaszania gnojowicy (SATs) przetestowanych wcześniej szeroko i wdrożonych w Danii, tj. zakwaszanie bezpośrednio  w budynkach inwentarskich, zakwaszanie w zbiornikach na gnojowicę  oraz zakwaszanie podczas nawożenia na polu. Upowszechnienie ich  stosowania przyniesie wymierną korzyść w postaci poprawy stanu środowiska w całym regionie, a rolnikom oszczędności finansowe i częściowe uniezależnienie się od zakupu nawozów mineralnych na rynku.
   Materiały ze szkolenia w postaci prezentacji dostępne są dla doradców na stronie Ośrodka w zakładce  „Materiały szkoleniowe”.