W lipcu 2018 r. wszedł w życie Program działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu. Program zobowiązuje wszystkich rolników do przestrzegania określonych w nim wymogów dotyczących warunków przechowywania nawozów naturalnych, okresów, dawek, sposobów nawożenia, czy prowadzenia dokumentacji zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem.

Spełnienie wymogów programu azotanowego kontrolują pracownicy Wojewódzkich Inspekcji Ochrony Środowiska (WIOŚ). Dotychczas kontrolowali głównie największe gospodarstwa, które miały wydane pozwolenia wodno-prawne lub zintegrowane. Teraz skontrolują także mniejsze gospodarstwa, a za nieprzestrzeganie przepisów kontrolerzy będą mogli dokonać pouczenia lub nałożyć kary określone w ustawie Prawo wodne. Oprócz nałożenia kary rolnicy są zobowiązani do usunięcia uchybień. Kontrole rozpoczęli także pracownicy ARiMR. Sprawdzają oni przestrzeganie zasad wzajemnej zgodności (znanej też jako cross-compliance), co jest podstawą wypłacenia w całości płatności obszarowych. Przestrzeganie spełnienia wymogów programu azotanowego jest elementem wzajemnej zgodności (tzw. SMR1, GAEC1 i 2). Niedostosowanie się do nich skutkuje potrąceniem płatności obszarowych.

Inicjatywą, która ma pomóc w przygotowaniu do wdrożenia Programu azotanowego zarówno doradców rolnych, jak i rolników jest projekt „Ograniczenie zanieczyszczenia azotem pochodzenia rolniczego metodą poprawy jakości wód” realizowany przez Fundację na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, przy współpracy z Wojewódzkimi Ośrodkami Doradztwa Rolniczego. Projekt jest współfinansowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

W ramach projektu planowana jest m.in. jest organizacja 12 dwudniowych warsztatów pt: „Wdrażanie programu azotanowego” i w których weźmie udział ok. 300 doradców rolnych. Ich celem jest przygotowanie doradców do pracy z rolnikami, uświadomienie im problemu zanieczyszczenia wód, obowiązujących ich regulacji prawnych, wymogów organów kontrolujących, problematyki budowli służących do przechowywania nawozów naturalnych, praktycznych aspektów działań wdrożeniowych (przygotowanie planów nawozowych, bilansowanie azotu w gospodarstwie, obliczanie średniorocznego stanu zwierząt i dużych jednostek przeliczeniowych, obliczanie powierzchni płyty obornikowych i pojemności zbiorników na gnojowice). Szczegóły na temat projektu oraz harmonogram szkoleń można znaleźć na stronie www.fdpa.org.pl/azot, na której zamieszczono również materiały konferencyjne oraz  filmową relację z konferencji.