Prace pielęgnacyjne w okresie letnim przy uprawie pomidora polowego polegają na odchwaszczeniu, cięciu, stosowaniu podpór, nawadnianiu, dokarmianiu i stosowaniu zabiegów ochrony roślin.

ODCHWASZCZANIE

Wśród chwastów w uprawie pomidorów występują gównie gatunki dwuliścienne – ok. 80 %. Szczególnie groźne są chwasty należące do psiankowatych (psianka czarna, lulek czarny, bieluń dziędzierzawa) – ułatwiają zaatakowanie przez najgroźniejszą chorobę pomidora (zaraza ziemniaczana), która szybko może całkowicie zniszczyć rośliny. Spośród chwastów jednoliściennych specjalnie szkodliwe są chwastnica jednostronna i perz właściwy.

Zachwaszczenie wtórne, przez zbiorem i w czasie zbiorów, jest mniej szkodliwe dla pomidora niż zachwaszczenie pierwotne. Może jednak opóźniać dojrzewanie, wybarwianie się owoców i jakość owoców a także utrudniać zbiór.

Nie powinno się dopuścić do zakwitnięcia i wydania nasion przez chwasty, inaczej w latach następnych zachwaszczenia plantacji jest większe. Ponadto kwitnące chwasty stanowią pokarm niektórych szkodników (np. rolnice).

Po zakryciu międzyrzędzi przez liście pomidora chwasty można usuwać tylko ręcznie. Wykonuje się je możliwie płytko, 1-3 cm, gdy chwasty są małe. Zabiegi wykonywane za głęboko są energochłonne i często uszkadzają system korzeniowy pomidora.

CZIĘCIE

Zabieg stosowany w uprawie polowej odmian wysokich i karłowych. Polega na usuwaniu pędów bocznych, liści i wierzchołków wzrostu. Celem jest ograniczenie przyrostu masy wegetatywnej rośliny, przyśpieszenie zbioru oraz zwiększenie masy owoców.

Odmiany wczesne pomidora wysokiego prowadzi się zazwyczaj na 1 pęd i na 3 grona. Po wytworzeniu 3-go grona usuwa się pęd wierzchołkowy nad 2 lub 3 liściem za ostatnim gronem.

Jeśli nie przyśpiesza się zbioru oraz przy uprawie odmian późniejszych, prowadzi się rośliny najczęściej na 2 pędy.

W amatorskiej uprawie pomidora karłowego zabieg może wpłynąć na przyśpieszanie zbioru i poprawienie dorodności owoców. Najczęściej prowadzi się go na 3-4 pędy. W uprawie wielkotowarowej pomidora nie stosuje się cięcia pomidora karłowego.

Nie należy obcinać zdrowych, zielonych liści. W drugiej połowie lata, kiedy dolne liście są suche i często opanowane przez choroby grzybowe, powinny być usuwane. Zapobiega to rozszerzaniu się chorób.

STOSOWANIE PODPÓR

Odmiany wysokie należy prowadzić przy palikach o wysokości ok. 1,5 m wbijanych od strony północnej. Do palików przywiązuje się rośliny 2-3 razy w sezonie miękkim sznurkiem lub materiałem. Robi się to luźno, najlepiej w tzw. ósemkę. Sposób ten zapobiega zwężeniom pędów (pędy w miarę wzrostu grubieją) i umożliwia swobodne dostarczanie składników pokarmowych do rośliny.

NAWADNIANIE I DOKARMIANIE

Suma i rozkład opadów w ciągu sezonu wegetacyjnego jest najczęściej niekorzystny aby uzyskać wysoki plon owoców. Potrzebne jest nawadnianie.

Pomidor w uprawie polowej oprócz okresu po posadzeniu rozsady, jest bardzo wrażliwy na niedobór wilgoci w glebie w fazie kwitnienia, zawiązywania owoców i wzrostu zawiązków. Niedobór wody w tym czasie powoduje opadanie kwiatów i zawiązków owocowych. Odmiany karłowe są bardziej wrażliwe na niedobór wody.

Niska wilgotność gleby oraz jej wahania przyczyniają się do zaburzenia fizjologicznego – suchej zgnilizny wierzchołka owoców. Przyczyną jest niedobór wapnia w wierzchołkowej części zawiązków owoców w okresie ich intensywnego wzrostu. Objawy występują na wierzchołku owocu, początkowo jako szkliste odbarwione plamy, z czasem czerniejące i lekko wgłębione. W miejscu plam miąższ brunatnieje.

Zapobieganie: zastosować dolistnie (faza wiązania owoców) roztwory nawozów o podwyższonej zawartości łatwo przyswajalnego wapnia.

Niedobór wody powoduje też drobnienie owoców a duże wahania wilgotności gleby w okresie przyrostu owoców są przyczyną pękania owoców.

W uprawie polowej zależnie od terminu sadzenia rozsady, nawadnianie zaczyna się w II – III dekadzie czerwca, a kończy na początku sierpnia (pomidory dla przetwórstwa) lub na początku września (pomidory do bezpośredniego spożycia).

Zużycie wody przez pomidory w okresie letnim jest największe i wynosi ok. 3-4 mm na dobę, tj. 3-4 l/m². W tym czasie wilgotność gleby nie powinna spadać poniżej 70 % polowej pojemności wodnej. Należy stosować wtedy nawadnianie wodą w dawce 20 mm (20 l/m² ,tj. 200 m³/ha). Stosować co ok. 5-6 dni w okresie bezdeszczowej pogody.

Przy nawadnianiu kroplowym częstotliwość nawadniania jest większa od nawadniania deszczownianego a dawki mniejsze. Jednorazowa dawka na roślinę powinna wynosić 4 litry, co daje ok. 8-12 mm/ha, tj. 80-120 m³/ha). Stosować co ok. 2-4 dni w okresie bezdeszczowej pogody.

Polecane systemy nawadniania:

- deszczowniany - najczęściej wykorzystywany przy uprawie odmian samokończących. Powoduje zwilżenie roślin, co zwiększa możliwość porażenia roślin przez choroby grzybowe. Zaleca się stosować deszczowanie rano lub w godzinach przedpołudniowych, aby rośliny mogły obeschnąć przed zmierzchem.

- kropolowy – zalecany do pomidora palikowanego. Nie powoduje zwilżania roślin zmniejszając ryzyko porażenia przez choroby grzybowe. Zaletami są poprawa efektywności zużycia wody i utrzymanie stałej, optymalnej wilgotności gleby. Istnieje możliwość zastosowania fertygacji, czyli płynnego nawożenia. Stosuje się głównie nawożenie azotem, w kilku dawkach przez ok. 6 tygodni. Ostatnią dawkę stosuje się w czasie zakończenia przyrostu owoców na pierwszym gronie.

W uprawie pomidora mogą czasami wystąpić niedobory magnezu lub mikroelementów : boru, miedzi, molibdenu lub manganu. Zaleca się rośliny nawozić dolistnie używając, w zależności od potrzeb: siarczanu magnezowego, boraksu, molibdenianu amonu lub sodu, siarczanu manga- nawego albo nawozów wieloskładnikowych.

OCHRONA PRZED CHOROBAMI

Pomidor należy do roślin warzywnych najczęściej atakowanych przez choroby pochodzenia grzybowego, bakteryjnego i choroby wirusowe.

Zaraza ziemniaka - najgroźniejsza choroba pomidorów uprawianych w gruncie. Ochrona pomidora przed zarazą ziemniaka jest bardzo trudna ze względu na jej łatwość i szybkość rozprzestrzeniania się.

zdj. InHort Skierniewice

Rozwój choroby jest uzależniony od przebiegu pogody:

- w latach chłodnych o częstych opadach deszczu, utrzymanie plantacji pomidorów w polu wolnych od zarazy ziemniaka i innych chorób grzybowych i bakteryjnych jest bardzo trudne.

- w latach suchych o dużej ilości słońca, ochrona pomidorów przed chorobami może być zbędna.

Ochrona chemiczna powinna być rozpoczęta, jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów chorobowych.

Aktualny program ochrony pomidorów przed chorobami jest opracowany w oparciu o te środki i daje gwarancję skutecznej ochrony pod warunkiem prawidłowej diagnostyki i prowadzenia zabiegów ochronnych według wskazań naszych opracowań. Fungicydy z grupy strobilurin należą do grupy nowoczesnych, bezpiecznych i najskuteczniejszych w kompleksowej ochronie roślin pomidora przed chorobami powodowanymi przez patogeniczne grzyby.

OCHRONA PRZED SZKODNIKAMI

Szkodniki w uprawie pomidora to: stonka ziemniaczaną, mszyca brzoskwiniowa i ziemniaczana, szkodniki glebowe: nicienie (guzaki i mątwiki) i szkodniki wielożerne – rolnice, pędraki, drutowce i skoczogonki.

Stonka ziemniaczana wykazuje dużą szkodliwość w uprawie pomidorów i jej liczebność należy ograniczać stosując również metodę chemiczną. Progiem zagrożenia, po przekroczeniu którego należy wykonać zabiegi opryskiwania, jest stwierdzenie obecności około 150 jaj lub 15 larw na 10 kolejno lustrowanych roślinach. Zabieg opryskiwania należy wykonać środkami zarejestrowanymi do zwalczania stonki ziemniaczanej.

Bezpośrednie metody ograniczania szkodników

- mechaniczna - wykorzystywana w ochronie roślin uprawianych na niewielkich areałach przez zbieranie lub odławianie szkodników z roślin lub ich otoczenia:

drutowce, rolnice, pędraki lub ślimaki - zaleca się rozkładanie przynęt pokarmowych.

stonka – używa się rośliny pułapkowe (ziemniaki), sadząc je jako rozsada razem z roślinami pomidora, na obrzeżach plantacji.

- biotechniczna - odstraszanie, przywabianie, zniechęcanie do żerowania i składania jaj lub monitorowanie szkodników. Wykorzystywane są atraktanty, arestanty (zatrzymują szkodnika w obrębie rośliny) oraz chemiczne informatory owadów: feromony. Syntetycznie uzyskane związki feromonowe służą do wabienia m.in. rolnic: zbożówki, panewki, czopówki. i gwoździówki oraz stonki ziemniaczanej. Dyspenser feromonowy umieszcza się w pułapce kominowej lub trójkątnej z lepową podłogą. W ustalonych terminach – najczęściej 2 razy w tygodniu kontroluje się obecność i liczbę odłowionych owadów. Dyspenser należy wymieniać średnio co 4-5 tygodni.

- biologiczna - w walce ze szkodnikami ważną rolę odgrywają ich wrogowie naturalni występujący na polu w sezonie wegetacyjnym. W warunkach korzystnych dla ich rozwoju zapobiegają masowemu występowaniu roślinożernych gatunków na uprawach. Ważną rolę w ograniczaniu liczebności stonki odgrywają: ptaki (w naszych warunkach głównie szpak i bażant), pasożytnicze nicienie, grzyby, bakterie i pierwotniaki.

Na plantacjach największą grupę wrogów naturalnych szkodników stanowią owady. Do najbardziej znanych wrogów szkodników pomidora należą pasożytnicze błonkówki: kruszynki – pasożytujące na jajach rolnic; mszycarze – zwalczające mszyce; szczerklina piaskowa – atakująca gąsienice rolnic. Wśród drapieżców ważną rolę spełniają chrząszcze: biegacze, trzyszcze, kusaki, omomiłki zjadające jaja, małe larwy i gąsienice oraz mszyce. Te ostatnie są zwalczane również przez chrząszcze i larwy biedronek oraz drapieżne larwy sieciarek (złotooki).

- chemiczna - chemiczne środki ochrony roślin powinny charakteryzować się wysoką selektywnością w stosunku do zoofagów (drapieżców i pasożytów), niską toksycznością w stosunku do ludzi i zwierząt, szybszą dynamiką rozkładu i nie kumulowaniem się w środowisku oraz bezpieczną formą użytkową.

Wśród zoocydów stosowanych w zwalczaniu szkodników pierwszeństwo mają środki biologiczne i środki selektywne, czyli takie, które działają na określoną grupę organizmów.

Decyzję o zastosowaniu zoocydów należy podjąć w oparciu o progi szkodliwości i według lustracji lub monitoringu.

źródło:

Metodyka Integrowanej Ochrony Pomidora w Uprawie Polowej InHort 2016

Metodyka Integrowanej Produkcji Pomidorów Gruntowych PIORIN 2020

Racjonalne Nawadnianie Warzyw CDR Brwinów 2021