OCHRONA WÓD PRZED ZANIECZYSZCZENIAMI ZE ŹRÓDEŁ ROLNICZYCH - DYREKTYWA AZOTANOWA

Dyrektywa azotanowa (1991) ma na celu ochronę jakości wód w całej Europie poprzez zapobieganie przedostawaniu się azotanów pochodzenia rolniczego do wód gruntowych i powierzchniowych oraz zachęcanie do stosowania dobrej praktyki rolniczej. Uznaje ona , że główną przyczyną zanieczyszczenia wód są azotany pochodzenia rolniczego, dlatego nadrzędnym celem jest ochrona i zabezpieczenie ekosystemów wodnych przed tego rodzaju zanieczyszczeniem.

Polskie odpowiedniki dyrektywy azotanowej to:

- Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu , Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. prawo wodne, nowelizacja dn. 20 lipca 2017 r. , Rozporządzenie RM z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, Rozporządzenie z dnia 5 czerwca 2018 r. w sprawie przyjęcia programu działań, mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu.

       Najważniejszym zjawiskiem skażenia wód wywołanym głównie przez rolnictwo jest eutrofizacja. Do składników biogennych należą : azot i fosfor . 1 kg fosforu może stymulować rozwój nawet 1 tony mikroorganizmów , a azot z kolei skaża wodę pitną . Obecność 50 mg azotanów na 1 litr wody powoduje, że staje się ona niezdatna do picia. W wodzie gdzie trafia nadmiar składników odżywczych - biogennych zaczynają się gwałtownie rozwijać mikroorganizmy takie jak fitoplankton. Przyrost biomasy w zbiorniku wodnym zmniejsza ilość tlenu w wodzie, a niektóre organizmy np. sinice, wydzielają toksyny, zabijające inne organizmy wodne.

W późniejszym okresie następuje obumieranie organizmów wodnych, a ich rozkład gnilny zabiera tlen z toni wodnej. Jego brak powoduje dalszy rozkład przez bakterie beztlenowe produkujące jednocześnie szkodliwy siarkowodór.

Powstają wówczas tzw. pustynie tlenowe, gdzie zamiera wszelkie życie.

Aby zapobiec negatywnemu oddziaływaniu między innymi rolnictwa na jakość wód gospodarstwa rolne muszą przestrzegać:

• Okresów kiedy rolnicze wykorzystanie nawozu jest niewłaściwe.
• Rolniczego wykorzystania nawozów w terenie o dużym nachyleniu.
• Rolniczego wykorzystania nawozów na gruntach zamarzniętych, zalanych , nasyconych wodą , lub przykrytych śniegiem.
• Warunków rolniczego wykorzystania nawozów w pobliżu cieków naturalnych, zbiorników wodnych, kanałów i rowów.
• Pojemności i konstrukcji miejsc do przechowywania odchodów zwierzęcych oraz odcieków z przechowywania materiałów roślinnych takich jak np. kiszonka.
• Procedur rolniczego wykorzystania, odpowiednich dawek , równomierności rozprowadzania nawozów.

Zgodnie z aktualnymi przepisami prawa Art.105.1. Zastosowana w okresie roku dawka odchodów zwierzęcych, wykorzystywanych rolniczo nie może zawierać więcej niż 170 kg azotu w czystym składniku na ha użytków rolnych.

Minimalne odległości stosowania nawozów ( N ) na gruntach rolnych od brzegu:

Nawozy z wyłączeniem gnojowicy:

• Od brzegu jezior o powierzchni do 50 ha - 5 m
• Od cieków wodnych – 5 m
• Od rowów z wyłączeniem rowów o szerokości do 5m – 5 m
• Od kanałów w rozumieniu Ustawy Prawo wodne – 5 m

Gnojowica:

• Od brzegu jezior o powierzchni do 50 ha - 10 m
• Od cieków wodnych – 10 m
• Od rowów z wyłączeniem rowów o szerokości do 5 m – 10 m
• Od kanałów w rozumieniu Ustawy Prawo wodne – 10 m

Minimalne odległości stosowania nawozów na gruntach rolnych od:

Wszystkie rodzaje nawozów:

• Od brzegu jezior o powierzchni powyżej 50 ha - 20 m
• Od ujęć wody – 20 m
• Obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego – 20 m

Nawozów nie stosuje się na terenach o dużym nachyleniu w kierunku wód powierzchniowych w odległościach określonych powyżej, zwiększonych o 5 m.

Nawozy z wyłączeniem gnojowicy:

• Od brzegu jezior o powierzchni do 50 ha - 10 m
• Od cieków wodnych – 10 m
• Od rowów z wyłączeniem rowów o szerokości do 5m – 10 m
• Od kanałów w rozumieniu Ustawy Prawo wodne – 10 m

Gnojowica:

• Od brzegu jezior o powierzchni do 50 ha - 15 m
• Od cieków wodnych – 15 m
• Od rowów z wyłączeniem rowów o szerokości do 5 m – 15 m
• Od kanałów w rozumieniu Ustawy Prawo wodne – 15 m

Minimalne odległości stosowania nawozów na gruntach rolnych od:

Wszystkie rodzaje nawozów:

• Od brzegu jezior o powierzchni powyżej 50 ha - 25 m
• Od ujęć wody – 25 m
• Od obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego – 25 m