Choroba grzybowa- sporysz zbóż i traw, wywoływana jest przez buławinkę czerwoną / Claviceps purpurea /. W Polsce najczęściej atakuje żyto i pszenżyto, powoduje obniżenie plonu, gdyż zamiast ziarniaków w kłosach pojawiają się czarne rożki – sporysze. Są to przetrwalniki grzyba, które wysiewają się wraz z nieczyszczonym ziarnem lub wypadają samoistnie z kłosów w trakcie zbiorów.

Szkodliwość polega również na tym, że sporysz jest trujący zarówno dla ludzi jak i zwierząt, ziarno z domieszką przetrwalników nie nadaje się do produkcji mąki, kaszy a także pasz. Spożycie niewielkiej ilości w pokarmie powoduje zatrucie, objawiające się drżeniem i skurczami mięśni, niedowładami, nudnościami, biegunką, bólem brzucha, ślinotokiem, zaburzeniami widzenia, depresją, poronieniem i śmiercią. Dawniej zatrucie sporyszem było określane jako „ ogień św. Antoniego „ i prowadziło do masowej halucynacji i zgonów.

Dzisiaj zatrucie sporyszem prawie nie występuje, gdyż programy ochrony roślin i czyszczenie materiału siewnego eliminują grzyba z upraw. Warto jednak wiedzieć, że sporysz zawiera silnie halucynogenne alkaloidy ergometrynę i ergotaminę. Ergometryna ma zastosowanie przy porodzie, zwiększając skurcze mięśni macicy. Ergotamina zmniejsza puls, wzmacnia mięśnie naczyń krwionośnych i działa przeciwmigrenowo. Oczywiście dzisiaj stosuje się syntetyki o składzie zbliżonym do substancji ze sporysza.

I jeszcze jedna ważna właściwość sporyszu – w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku wyrabiano z przetrwalników LSD, czyli typowy psychodelik / dziś powiemy halucynek /. Przypomnieć wypada musical „ Hair „ , gdzie główny bohater po zażyciu LSD ma wizje, że lata . A piosenka The Beatles „Lucy in the sky with diamonds”, to zakamuflowana pochwała używania LSD.

Obecnie możemy spotkać sporysz na bardzo zaniedbanych plantacjach żyta, na ugorach porośniętych perzem, czy miedzach z pojedynczymi kłosami. Nie stanowi on wielkiego zagrożenia a wygląda ciekawie, przypominając czasy minione.